Auteur/dijkgraaf Marga Kool schrijft Drents Boekenweekgeschenk

Weg met Drentse
minderwaardigheidsgevoel

door Marianne Weegenaar

MEPPEL ‘Plat Amsterdam of plat Utrechts: je hoort het volop op radio en
tv en het wordt door i ereen voor vol aangezien. Maar als iemand Drents praat
op televisie • dat ineens een heel ander verhaal. Dat is natuurlijk een vreemde
zaak, want het Drents is een prachtig dialect. Ik zie gelukkig wel dat dit heel
langzaam aan het veranderen is. Streektalen zijn waardevol en dat besef begint
steeds meer door te

dringen.’ Het moge duidelijk zijn: Marga Kool, in het dagelijks leven dijkgraaf
bij het Waterschap Reest n Wieden in Meppel, draagt het Drents een warm hart
toe. Ze heeft al heel wat publicaties in het Drents op haar naam staan en het
is dan ook geen wonder dat zij gevraagd is het eerste Drentse Boekenweek schenk
te schrijven.

Na een stilte van jaren heeft Drenthe weer een eigen boekenweek: de
stichtingen Het Drentse Boek en Drentse Toal organiseren tot en met vrijdag een
reeks activiteiten om de ‘schrieverij’ in het Drents en over Drenthe te
promoten.

Het boekenweekgeschenk van Marga Kool, ‘De mooiste kus’, is gedrukt in
een oplage van 2.000 exemplaren en wordt in een geselecteerd aantal Drentse
boekhan-

dels (waaronder boekhandel Bruna-Appelo in Meppel) uitgereikt na
besteding van €12,50 aan boeken. ‘Het maakt niet uit of je Nederlandse of
Drentse boeken koopt’, vertelt Marga Kool. ‘Dat was voor mij belangrijk, omdat
ik op die manier op een breder publiek mik. Ik hoop dat mensen die normaal
gesproken nooit Drents lezen, nu toch mijn boekje gaan pakken en misschien na
het lezen ervan de smaak te pakken krijgen. Er is namelijk veel moois verkrijgbaar
in het Drents.’

‘De Mooiste Kus’ is een liefdes-verhaal dat speelt in de entourage van
een toneelvereniging in een Drents dorp. “Mijn bedoeling is de lezers te
ontroeren, maar

ook veel te laten glimlache ‘, zegt Kool. ‘Ik heb gekozen voor e toneelvereniging,
omdat ik dat een echt Drents fenomeen vind. K heb zelf veel toneelstukken geschreven,
en ik ben ook heel geïntereseerd in toneel. Bovendien is er niet één provincie
waar zoveel toneelverenigingen zijn als Drenthe. Elk dorpje had van oorsprong wel
zijn eigen toneelclub, en het amateurtoneel heeft ook nog eens

een heel hoog niveau.’

Skik

Ze is blij met het feit dat de Drentse Boekenweek nieuw leven is
ingeblazen. ‘Drentse boeken kunnen wel een zetje gebruiken. Ik hoop ook dat met
name de jongere mensen er meer belangstelling voor krijgen. Maar dat geldt niet
alleen voor de literatuur,maar voor alle kunstvormen. Als het maar aanspreekt,
dân werkt

het. Een prachtig voorbeeld is de popmuziek van de Drentse band Skik.
Als die optreedt in Paradiso,hoor je geen denigrerende opmerkingen over het
Drents. Dan zingen ook de Amsterdammers uit volle borst mee met ‘Drôge worst’ en
‘Op fietse’. Voor elke groep mensen moet er iets zijn dat aanspreekt.’ Het
lijkt een bijzondere combinatie: dijkgraaf én schrijver. ‘Ik denk dat de meeste
Nederlandse schrijvers er wel een beroep bij hebben’, zegt Kool. ‘Je moet wel, anders
kun je er niet van leven.

Ik heb m’n hele leven geschreven en ik zie het vooral als iets dat ik voor
mijn plezier doe. Juist doordat ik er ook ander werk bij heb, is het een soort
hobby gebleven.’

Ze schrijft regelmatig in opdracht (columns, toneelstukken, en nu het
Boekenweekgeschenk), maar ook gedichten en verhalen. ‘Als ik een deadline heb,
zit ik regelmatig ‘s nachts nog te schrijven. Gedichten worden bij mij
regelmatig

in de auto of in de trein geboren. Ik ben vaak hardop aan het preelen;
schrijf in de file bijvoorbeeId vlug wat op, zodat ik het later kan uitwerken.’

Bi Marga Kool gaat geen minuut verloren: in de auto is ze regelmatig
speeches aan het oefenen. ‘Dan ben ik met brede armgebaren aan het praten, en
zie ik andere automobilisten weleens kijken….

Ook haar vakanties worden voor een groot deel besteed aan het schrijven.
‘Mijn man (de schrijver Jan Veenstra-red.) en ik gaan over het algemeen niet op
vakantie om echt te reizen. Lekker schrijven is voor ons vakantie. Vooral met
een roman of een langer verhaal is het prettig om je daar echt op, te kunnen
concentreren. Het probeem met een drukke baan is dat je altijd die schakelaar
weer om moet zetten.’ Qua zelfbewustzijn en trots op hun taal kunnen de Drenten
nog wel wat leren van de Friezen, vindt Kool. ‘Drenten hebben de neiging om,
als er een niet-Drentse buurman of collega bij komt, allemaal in het Nederlands
over te gaan. Het is hoffelijk bedoeld, maar ik vind dat je de nieuw-ingezetene
moet helpen om er, wat de taal betreft, bij te horen. Maar helaas schamen veel
Drenten zich toch nog een beetje voor hun afkomst, wat vaak voortkomt uit een
minderwaardigheidsgevoel. Aan de andere kant is het mooi om te zien dat
bijvoorbeeld jonge mensen na hun studie het ineens weer leuk vinden om Drents
te spreken. Ze zijn zelfbewuster geworden, de schaamte is weg, het is niets om
minderwaardig over te doen.’ Ze merkt dat nieuwe inwoners vaak best zin hebben
om Drents te leren spreken, maar bang zijn dat ze het niet meer kunnen leren.

Marga Kool is daar heel resoluut over: ‘Dat is natuurlijk een raar
misverstand: alle talen kun je leren, waarom dan je eigen dialect niet? Mensen
durven het wel aan om een cursus Spaans of Italiaans te volgen, omdat ze een
paar weken in de zomer naar het buitenland gaan.

Maar in een cursus Drents zien ze niets, terwijl ze daar misschien hun
hele leven blijven wonen. Mensen stimuleren hun kinderen om andere talen te
leren, maar vergeten daarbij dat het minstens zo belangrijk is om de taal van
je familie te leren.’

Ze is ervan overtuigd dat Drentse kinderen uit Nederlandstalige gezinnen
binnen een paar weken Drents zouden kunnen spreken. Ze verstaan het vaak al
feilloos. Die stap van passief naar actief taalgebruik is maar heel klein. Ik
zou willen dat er zo’n cursus was. Drents voor halve Drenten! Daar zou ik graag
een paar gastlessen voor willen geven.