Die kop heurt der bij Tied om op te schonen

Deur Martin Koster

Wiedweg. Wiedweg van Assen, an de aandere kaante van ‘t
Bunnerveen, achter Langel en Lievern, Roon veurbai, vlak onder Stadt Grunning
en Hoogkark zien sukerbeitenfabrieken, lig Rowol. Hier woont Peter. Peter van
der Velde. Ik kome dommies op hum weerumme. In Drenthe wordt sinds jaor en dag
Drèents epraot (en de leste ieuw al meer Nederlaands (en Engels allerdeegs). In
‘t zuudwesten praot ze ‘t nuvere Zuudwestdrèents, in ‘t zuudoosten ‘t minder
mooie mar toch nog aordig schiere Zuudoostdrèents, in ‘t midden holdt ze ‘t op
‘t Middendrèents, op de Hondsrug behelpt ze heur mit ‘t Oostermoers, in de
Monden doet ze ‘t mit ‘t Veenkoloniaols en hielemaole in ‘t noorden, vlak onder
Stadt Grunning, praoten ze ‘t Noordenvelds.

‘t Noordenvelds is een taol daor as mien Olde kameraod
Meine van zee: , ‘t Slaagt op ‘t Grunnings, mar ‘t hef daor allent ‘t mooie
van”. En da’s niet vrômd veur een taal die vrugger (en misschien nou nog
wel) in Stadt Grunning epraot wordde.

Ien van de mèensen die die taol niet allent prat mar der
ok in schref is Peter van der Velde. Ik kome dommies op hum weerumme.

In Drenthe is ‘t schrieven in de eigen taal/taol in de
veurige ieuw (Romantiek! ) begund. Hendrik Nijkeuter hef der een toertien
eleden in dizze kraante op ewezen dat de romantiek in de Drèentse schrieverije
eigenlijk nooit over egaone is. Een terechte constatering naor mien idee. Mar
goed. In ‘t begun van dizze ieuw schreven figuren as Harm Tiesing en Jo
Bergmans-Beins (daor as binnenkôrt de roman ‘Het bloed kruipt waar het niet
gaan kan’ van herdrokt. wordt). In de oorlog weur ‘t vaandel hoog eholden deur
instituten as Jan Naarding en Jan Jantines – Mijn Drenthe Oelenbarg.

Mijn Drenthe wordt deur een bar grote koppel Drenten
eziene as ‘t Drèentse volkslied. ‘t Is een ongeleufljk zuut liedtien (a), dat
deur een laandverraoder (b) in ‘t Nederlaands (c) eschreven is. En daor bi’j
mooi klaor mit. Want de kaans is groter dat ‘t water van de Riest van Môppelt
weerumme lôp hen Drochteropslagen as dat de Drenten nao ofloop van een
gezellige aovend en masse zitten blieft as de kwijlerige klaanken van Mijn
Drenthe de rokerige atmosfeer verpest.

Mar goed. Nao de oorlog, zo in de zestiger jaoren, kwaamp
‘t schrieven in ‘t Drèents pas goed op glee. ‘t Is niet stoer um een honderdtal
namen van schrievers te numen. Een doodenkele daorvan schreef in ‘t
Noordenvelds. ‘t Noordenvelds is ‘t zwarte schaop in ‘t Drèentse taolveld.
Grietje Clewits (1883-1962) en Lammert Braaksma (1891-1963) schreven in ‘t
Noordenvelds. Anneke Mensen (1940-. … ) en Jannie Boerema (1946-….)
schrieft der in.

En dan is der
Peter van der Velde (1918die vieftig j aor terugge begunde. Wat hij in die
halve ieuw edaone hef veur de kultuur kuj naolezen in ‘t Praoten aover
schrieven’, de literatuur cursus van Radio Noord (ISBN 90.6509.830.5) diej in
alle bibeltheken in Drenthe vienden kunt èn ie kunt ‘t (nog beter) naolezen in
‘Wilwaark’ (1986), een keuze uut ‘t wark van Peter van der Velde. En der valt
nog veule meer te zeggen over meister Van der Velde. Hij was de eerste
‘gevestigde’ Drèentse schriever die vrijwillig wark opstuurde naor ‘t
tiedschrift ROET (onder schoelnaom vanzôlf – mar umdat der in 1979 mar ien schriever
was die in ‘t Noordenvelds schreef (twintig jaor laank de ienigste schriever:
dat lek mij een benauwd en ienzaom bestaon! ! was ‘t veur de redaktie niet
stoer um in de dichter Gerriet (van ‘t pracht gedicht ‘Op fiets naor Vreis’)
Peter van der Velde te herkennen). Later gaf hij in ‘t zôlfde blad bij monde
van Bastiaon Brobbel, de bekinde Drinse Schriever, mild commentaar op de
Drèentse literatuur. De liedteksten van Peter van der Velde bint Noorddrinse
kultuur. Mar Peter van der Velde is een bescheiden mèens en Assen lig
wiedweg…

Mar, mèensen (m/v) van de Culteriele Pries, nog aid lig
Rowol in Drenthe. En ‘t zul naor mien idee lange niet mal wezen as de man die
in alle bescheidenheid vieftig jaor laank de Noordrèentse kultuur hoge holden
hef daorveur eindelijk de erkenning kreg die hij verdient. Veur ‘t te late is
en wij mit oenze Noordenveldse kultuur op ‘t Martinikarkhof te laande koomt,
want de kop heurt derbij ! Blinder, wat zuw nou kriegen. Wij hebt hier in
Noorddrenthe niks tegen op Grunnigers, al bint ze seins wat schroeterig. Wij
hebt der allent wel bezwaor tegen dat ze eerst Paais en Eel (en daornao Rooen
en Zuudlaoren) volbouwt. Mag dat? Zul mien dochter van krapan drie vraogen.

Mar nou nog even hiel wat aans.

De Bond van Kritische Lusterders van Umroep Drenthe (de
BKL) is der achter ekomen

dat alle programma’s mit een legere wardering as een tien
der bij dizze umroep uut egooid wordt. ‘Raodselraodio’ en ‘Op zuuk naor’ zult
vanof 1 januaorie alle uren uut ezunden worden (allent ‘t programma ‘Hemeltied’
op de zundagmorgen zal met onderbreuken worden). K. de V., de baos van Umroep
Drenthe, wil dit niet bevestigen, mar wil wel kwiet dat hij niks mar dan
hielemaole niks te maken hebben wil mit wat veur Bond dan ok.

As der niks tussen komp, gaow mit veer week verdan mit ‘t
feuilleton van Geert Boelen, orator theoreticus.