Drentse schrijver Peter van der Velde (1918-2004)

Door Lammert Huizing

RODERWOLDE • ‘Heur ik nog einmaol weer de bliede vogels
zingenWaacht ankom maitied mai nog weer een naai begun?’ De laatste regels van
het gedicht ‘Haarst’ van Peter van der Velde. Zijn hoop om de vogels in de
meimaand nog weer te horen zingen, is niet vervuld. Zaterdag is deze Drentse
schrijver, dichter, componist, zanger en schrijver van cabaretteksten in zijn
woning in Roderwolde overleden. Hij is 85 jaar geworden.

Er is intussen een generatie opgegroeid, die zijn werk
niet meer kent en wie zijn naam nauwelijks iets zegt. Maar na de oorlog tot ver
in de jaren tachtig was zijn naam een begrip. Samen met z.(in vrouw Alke trad hij in heel de provincie op.

Peter van der Velde is in 1918 geboren in Vlagtwedde,
waar zijn vader bakker was. Vanaf zijn derde jaar woont hij in Roden. Daar
leert hij de Noord-Drentse taal, die hij later gebruikt in zijn werk. Als hij
van de

Kweekschool komt, is er voor hem in het onderwijs geen
werk. Hij krijgt een baan als bediende bij een bank in Groningen en schrijft
daar zijn eerste teksten. Later wordt hij benoemd tot onderwijzer en schoolhoofd in Roderwolde en
blijft daar zijn hele verdere leven.

DE BEKKETREKKERS

In 1940 richt hij het Bonte Bitse (naar een riviertje in
Roden) Cabaret op. De naamgeving (afgekort BBC)
was een stil protest tegen de bezetter. Van der Velde weigert om zich te
laten registreren bij de Kultuurkamer. Openbare optredens zijn dan niet meer
mogelijk. Na de oorlog komt BBC terug onder de naam De Bekketrekkers. Ze
brengen een avondvullend Drentstalig programma, waarvoor Peter van der Velde de
teksten schrijft. Via de regionale radio RON (later RONO) worden ze bekend in
heel Drenthe en daarbuiten.

Vanaf 1947 publiceert hij gedichten en verhalen in het
Maandblad Drenthe. Vanaf 1956 verzorgt hij sa men met Hans Heyting een brieven
feuilleton in Oeze Volk en later met Grietje Clewits in de Leekster Courant.
Vanaf 1980 is hij medewerker

aan het literaire blad Roet en wat later ook aan het Groninger blad Krôdde. Hij werkt
mee aan het Noordenvelds lesboek ‘Wieder met mekaor’ en er verschijnt een lp,
waarop hij samen met zijn vrouw Alke liedjes zingt. Zijn werk is te vinden in
diverse bloemlezingen zoals Drentse Schrieversal• manak. Mandielig,
Stoelendaans. Maandewark en Scheupers van de taol. De presentatie van deze
laatste bundel, ruim twee maanden geleden, was de laatste keer dat Peter van
der Velde in het openbaar verscheen. Het
deed hem goed, dat aan zijn werk in deze uitgave zo prominent
aandacht is besteed.

In 1986 verscheen het boek ‘Wilwaark’ , waarin Gerard
Nijenhuis een bloemlezing geeft van zijn gedichten en verhalen. Dit werd in
2001 gevolgd door ‘Winter in de Paaizermao’, waarin zijn beste werk is
opgenomen. Beide boeken zijn uitgegeven door de stichting Het Drentse Boek in
Zuidwolde. ZUIVER DRENTS

Peter van der Velde was een vechter voor het zuiver
gebruik van de Drentse taal in al zijn varianten. Samen met twee anderen (Jan
Kuik uit Leeuwarden en Lammert Huizing uit Hoogeveen) vormde hij een trio dat
aan schrijvers raad gaf over taal en taalgebruik.

Peter van der Velde was als schrijver van grote betekenis
voor de Drentse schrieverij. Zijn verhalen zijn traditioneel en gaan vaak over
de kleine burger, die tegen de bureaucratie aanloopt, het kleine verdriet en de
dagelijkse beslommeringen in het gezinsleven. Maar het niveau daarvan

stijgt uit boven dat van leeftijdgenoten die ook in de
streektaal deze onderwerpen beschrijven. Hij hanteert origineel woordgebruik,
prachtige beeldspraak en een haast Carmiggeltachtige humor. Zjjn gedichten, zwaarder op de hand en meer
melancholiek dan zijn verhalen, gaan
vaak over het voor- bijgaan van de tijd. Ook de sociale kant van de samenleving
en de schrij- nende aspecteru daarvan kom je in zijn gedichten tegen.

In 1986 werd hij
benoemd tot ereburger van de gemeente
Roden voor zijn inspanning voor het behoud zijn van de streekcultuur.