Een 'achter de komma' geschreven boek OSC. M.C. 19-05-2000

Een ‘achter de komma’ geschreven boek OSC. M.C. 19-05-2000

Klaas Kleine presenteert
Het Mirakel over kerk Diever

Bij de voormalige hoefsmid .. (op de kleine deur aan de zijkant staat …. Bordje de tekst Gediplomeerd Hoefsmid’) is vijf jaar geleden de ziekte van Kahler geconstateerd, een vorm van kanker, die botontkalking veroorzaakt. ‘als je skelet ontkalkt, dan zak je als het ware in elkaar en dat doet verrekte pijn’. Hoe lang hij nog te leven heeft, Klaas Kleine weet het niet. Zeker voor iemand die ondanks z’n 60 nog barst van ambitie een nauwelijks te accepteren gegeven.

Het klinkt wat cynisch maar mede hieraan dankt de bevolking van Diever het zaterdag te presenteren boek” Het Mirakel’ een verkenning van de Pancratiuskerk en haar geloofsgemeenschap. In het najaar begon hij ermee en ’t mag een waar wonder heten dat het 100 pagina’s tellende manuscript alweer geruime tijd bij de drukker ligt.
‘Maar ja’ zegt Klaas Kleine, ‘het is die haast , die je voortdrijft. Mensen hebben niks aan een half volbracht boekje, dus zet je jezelf de duimschroeven maar weer eens flink aan’. Hij lacht ‘Ja, zo gaat dat toch.’

Niet toevallig
Een boekje over de beeldbepalende Nederlands hervormde Kerk in het hart van ons dorp, Het is niet toevallig want Klaas Kleine is niet alleen een markant, maar vooral ook een diep gelovig mens.
Die eeuwenoude kerk en alles wat daarmee samenhangt, is belangrijk voor hem. ‘Voor mij is dat gebouw het centrum van mijn religieuze belevenis. Dat kun je ook best in je eentje op een zolderkamertje hebben, ik beleef het liever met z’n allen. In onze kerk. De directe aanleiding tot het vele uren vretende onderzoek in archieven en literatuur was de wens van de Stichting Drents-Overijsselse kerken eens een brochure over de Pancrutiuskerk uit te geven. Men kwam al snel bij Kleine uit. Niet alleen al jaren schrijver (hij publiceerde talloze verhalen en romans is het Drents dialect) , maar ook verknocht aan het schitterende bedehuis. Hij sloeg aan het werk (’t werd nogal veel’ zo geeft hij toe) en stuurde het manuscript op. Als snel bleek Klaas Kleine dat de stichting het teveel van het goede vond en de smeuige verhalen over bijvoorbeeld ondeugende dominees wilde schrappen.
Ze wisten het daar bij de stichting misschien nog niet, maar daar moet je bij Klaas Kleine dus niet mee aankomen.

‘Stuur maar terug’ zei Kleine. Dat gebeurde na enig aandringen vanuit Diever dus ook daadwerkelijk, maar wat nu”. Toen had ik met m’n grote bek dat hele spul dus mooi ongepubliceerd in huis liggen. En daar zat ik mooi mee’.

Eigen beheer
Maar komaan, dacht de Dievenaar, word ik binnenkort niet 60? En waarom zou ik de bevolking niet een mooi boekje over hun kerk cadeau doen? Dat gebeurde. Het ‘Mirakel’ wordt in eigen beheer door de auteur uitgegeven. Inmiddels zijn al 300 exemplaren afgenomen door de Historische vereniging Diever en de plaatselijke stichting Vrienden van de kerk. En Kleine verwacht niet met die andere 200 te blijven zitten. ’t Is een verlaat verjaardagskado, want ik ben in maart al 60 geworden. Maar ach, een kniesoor, die daar op let’.
Als gesteld: het boekje is absoluut geen dorre opsomming van feiten en jaartellen geworden. Kleine deinst er niet voor terug om anecdotisch te verhalen over de vele voorvallen, die aan het gebouw verbonden zijn. Natuurlijk worden tal van historisch verantwoorde wetenswaardigheden vermeld over de kerk, die al meer dan acht eeuwen oud is en nummer zeven op dezelfde plaats. (Het huidige gebouw dateert uit de zestiende eeuw.) Maar aan de ander kant: ‘Je komt schitterende verhalen tegen en die wilde ik de mensen niet onthouden.
Over koster Jan Tabak bijvoorbeeld. Die kreeg in 1978 een aantal kerkvoogden op bezoek.
Toen een van hen het presteerde om een sigarettepeuk op de vloer te gooien en met z’n schoen uit te trappen deelde tabak die man een knallende oorvijg uit.
Kleine kan er nog daverend om lachen. ‘Wat zal dat geklonken hebben met die akoestiek’.
En zo is hij – al speurend in het verleden – op veel meer amusante voorvallen gestuit. Elkaar met sabels te lijf gaande dominees, een eerwaarde die om z’n eigen portemonnee te spekken boompjes voor vijf gulden per stuk uit de pastorietuin verkocht.
‘Dominees zijn ook mensen van vlees en bloed. Dat is niet erg’, zegt Kleine, ‘dus dat mag je ook best schrijven’

Onheilstijding

Klaas Kleine heeft altijd veel gelachen in z’n toch wat excentrieke leven. Hij doet dat -ondanks die onheilstijding vijf jaar geleden- nog steeds met verve. Maar dat heeft wel even geduurd, zo geeft hij toe.
Bedachtzaam: ‘Ja, hoe moet ik het zeggen? Als een man in een witte jas met zo’n bericht naast je bed komt staan. Eerst geloof je het niet en daarna zakt de grond onder je voeten vandaan. Raak je in enkel ogenblikken al het vertrouwde houvast kwijt’. Even is het stil. “We leren van alles in dit leven. Je kunt het zo gek niet verzinnen, er zijn cursussen voor. Maar het belangrijkste leer je niet en iedereen zal er een keer aan moeten geloven : doodgaan. Het is voor mij nog niet afgelopen, maar ik sta wel aan de verkeerde kant van de streep’.
De kwaadheid en het onbegrip, het is overgegaan. Weggesleten door de tijd, door acceptatie. ‘Ik pas ervoor om ermee te koketteren, maar die kanker is een gezelschap dat altijd bij je is. Die moet je naast je dulden, anders word je er compleet gek van. Als je die gedachte uit wilt bannen, dan heb je geen leven meer. Dan ga je aan je eigen gedachtengoed kapot. Ik ben blij dat die zwarte gedachten weg zijn. Maar het leven is heel erg veranderd. Alles wat je doet moet je relateren aan de beperkte tijd die je nog hebt te leven. Je moet je ook niet gaan haasten, want daar word je ook niet beter van, maar ik houd er wel steeds rekening mee’.

Het Drents dialect

Daarom heeft hij nu -na voltooiing van het boekje over de kerk- een half afgerond project weer ter hand genomen. Het vertalen van het Middeleeuwse Van den Vos Reinaerde in het Drents dialect. Ik was eigenlijk alweer begonnen met een nieuwe novelle. Maar daar ben ik toch maar weer van afgestapt. Wat hebben de mensen straks aan een half voltooide Van den Vos Reinaerde van Klaas Kleine? Dat schiet ook niet op. Dus nu ligt die novelle weer op de plank. En straks denk ik weer, en die novelle dan?” Hij lacht om zichzelf ‘Dat komt er nou van als je geen zeeën van tijd meer tot je beschikking hebt’ Weer schalt een lach tegen het door zware eiken gedagen plafond als de schrijver voorzichtig de vraag wordt gesteld wat men heeft aan een wél voltooide Van den Vos Reinaerde in het Drents.’ Daar kan men heel veel aan hebben als men er oog voor heeft. ’t Is machtig’. Hij zegt het op een manier die geen tegenspraak duldt. Met ‘Het Mirakel’ heeft Kleine weer een project óp tijd’ afgerond. Omdat hij vier jaar geleden werd afgekeurd kan hij de rest van z’n leven wijden aan het schrijven (‘ik kan ook met een hengel aan de Hoogeveensche Vaart gaan zitten, maar dat lijkt me niks’) en het bevalt hem prima. Hoewel: ‘Die verrekte ziekte had wat mij betreft ook wel tien jaar later mogen komen, want smeden heb ik ook altijd schitterend gevonden’.

Nee zegt hij, bang is hij niet voor de dood. Niet meer. Wel voor de pijn. Want daarvan ‘heeft íe z’n portie al ruimschoots gehad’. Hij loopt met licht kromgebogen rug naar de voordeur. Wijst naar de door een flauw zonnetje beschenen kerk tegenover z’n huis. Hij zegt niets meer. Steekt alleen z’n duim omhoog.

‘Het Mirakel’ een verkenning met betrekking tot de Pancatiuskerk van Diever en haar geloofsgemeenschap, geschreven door Klaas Kleine, zal zaterdagmorgen om 10.00 uur in de Hervormde Kerk van Diever worden gepresenteerd.
‘het eerste exemplaar zal tijdens een besloten bijeenkomst worden aangeboden aan mevrouw A.C. Luchies-Mulder, telg uit een geslacht dat nauw verbonden is met de geschiedenis van de kerk.
Voorafgaand aan de plechtigheid zal Mar Bruinzeel het Van Oeckelenorgel bespelen. Nadien is er gelegenheid de kerk te bezichtigen.