Een moedig verkenner D.v.h.N. 17-12-2004

Een moedig verkenner D.v.h.N. 17-12-2004

Een moedig verkenner

‘An de reize’, overzicht van het Drentstalige werk van Gerard Stout

Schrijver Gerard Stout (Emmen, 1950) publiceert twintig jaar in het Drents. Een mooi moment voor een overzicht van zijn werk moet Het Drentse Boek gedacht hebben.
Door Roelof Hoekman

en paar weken geleden verscheen An de reize (Op reis), een selectie uit het oeuvre van Gerard Stout sinds 1984. De auteur schrijft soms ook in het ‘Hollands’, maar de uitgave bevat uitsluitend Drentstalig materiaal.
An de reize levert de bevestiging dat Gerard Stout tot de beste Drentse schrijvers behoort. Tegelijkertijd geeft het boek inzicht in de manier waarop hij zich heeft ontwikkeld. De reis langs een aantal stations van zijn literaire bestaan begint met De steunzolen van mien va, waarmee hij in het tijdschrift Roet debuteerde.
Via een heldere route bereiken we het eindpunt. Het is een ontroerend verhaal, maar voor Stout ook het begin van een zoektocht naar nieuwe wegen om zijn gedachten en gevoelens te uiten. Hij ontpopt zich als een moedige verkenner, zowel inhoudelijk als qua vorm en stijl, maar hanteert wel altijd mooi en goed leesbaar Drents. In An de reize komen we korte verhalen tegen, essays, een novelle en vertaalde gedichten (van Günter Grass, als toevoeging aan het verhaal over een bezoek aan Gôttingen). Reisleider Stout kiest niet de gemakkelijkste weg. Hij voert ons af en toe over moeilijk begaanbare paden naar verrassende bestemmingen. Soms moet je een trip twee keer maken om zoveel mogelijk facetten van het door hem geschilderde landschap op te nemen. Om voorbij de horizon te kijken of de bodem van de rivier te zien.
Reizen doen we in sommige gevallen letterlijk, naar Gôttingen dus, of naar Afrika of gewoon naar Odoorn. “Oring”, zegt de liftende neger in Kurt Boshuus (Boshuus – Waldheim) tegen de automobilist die hem meeneemt en met een oorlogsverleden worstelt. Alles gaat in het Drents bij Stout, behalve in het Gôttingenverhaal Mit Sophie in die Pilze gegangen, waar de tekst doorweven is met Duitse woorden. Het komt de sfeertekening ten goede. Een keuze uit een literaire productie, die twintig jaar omvat, levert geen verzameling op die in balans is. Toch is dat is geen bezwaar, want nu ziet de lezer niet alleen hoe een schrijver zijn weg zoekt, maar wordt hij ook zelf uitgedaagd. Om bijvoorbeeld over te kunnen schakelen van het herkenbare verhaal over de bejaarde man die afrekent met zijn stokoude tirannieke moeder (Oald weden hef zien weerde) naar Eva, grootmoe en de koe, dat leest als een sprookje: Iens was der…

STOUT
‘An de reize’, Gerard Stout. Stichting Het Drentse Boek. €16,95.