Een verhaal over gewone mensen M.C. 09-04-2010
Een verhaal over gewone mensen
Meppeler auteur Beate Plenter schrijft historische roman Dagelijks leven in oorlogstijd beschreven
MARIANNE WEEGENAAR
MEPPEL – ‘Ik wilde het verhaal van gewone mensen vertellen. Hoe was hun bestaan in de periode voor de Tweede Wereldoorlog, hoe ging hun dagelijkse leven door in oorlogstijd, en na de bevrijding?’ De Meppeler auteur Beate Plenter (71) kan zich met haar fotografische geheugen enorm veel details van vroeger herinneren. Ze ziet nog haarscherp de beelden voor zich uit de tijd dat ze een kleuter was. Ze zag een jodentransport, soldaten die zongen en beleefde de schaarste van goederen. Veel waargebeurde verhalen en herinneringen van Beate hebben geleid tot de historische roman ‘Gijsbertha’s Adel’, sinds kort in de boekhandel verkrijgbaar. De titel verwijst naar het feit dat Gijsbertha’s adel zit in wie ze is. Als kind wil ze graag van adel zijn, maar bij hàar streven om hard te werken en veel te bereiken verliest ze nooit haar zelfrespect. ‘Ik houd van die generatie’, zegt Beate. ‘De mensen die toen leefden moesten het helemaal zelf doen, ze moesten zichzelf ontwikkelen. De welvaart van nu, de communicatiemiddelen en de schoolopleidingen die er nu zijn waren er toen niet. De standsverschillen die je toen had waren niet leuk, maar Gijsbertha heeft daar altijd goed mee om kunnen gaan. Ze was dienstbaar, maar nooit onderdanig.’
Vrouw met allure
De persoon Gijsbertha heeft echt bestaan. Ze was de moeder van een vriend van Beate, die haar veel over haar heeft kunnen vertellen. Beate: ‘De gebeurtenissen die ik beschrijf heeft ze echt meegemaakt. Maar hoe haar opvattingen precies waren, wat ze dacht, weet ik niet. Andere mensen die haar gekend hebben leven niet meer. Wat ik wel wist is dat het een vrouw met allure was, die hield van koken en dol op dansen was. Die elementen heb ik dus zeker verwerkt in het verhaal.’ Het boek is een historische roman geworden. Het is het zevende boek van Beate Plenter, maar haar eerste roman. Eerder schreef ze leerboeken en zette een website op, schreef en herinneringsboek over Hooghalen, haar geboortedorp, en gedichtenbundels.. ‘Ik wilde duidelijk maken hoe de mensen toen leefden en streden. Hoe moeilijk die tijd was, hoe ze het hoofd boven water moesten houden en in sommige gevallen ook nog onderduikers in huis hadden. We hebben het nu over een tijd waarin veel mensen niet eens stromend water hadden. Stel je voor hoe lastig dat was, met zoveel extra mensen verborgen in huis… Ik vertel het verhaal van mensen die hun best deden zonder heldhaftigheid maar wel met fatsoen en genoeg mededogen. Het gaat niet over helden en slachtoffers. Ik heb ook geprobeerd de Duitsers niet al te slecht neer te zetten. Mijn grootste wens op dit moment is dat het boek ook in het Duits wordt vertaald.’
Veroordelen
Het is te gemakkelijk om de mensen uit die tijd te veroordelen. ‘Sommige historici van nu zijn daar heel goed in. Dan denk ik: wat doe jij zelf om iemand te helpen en te ondersteunen? Als mensen trachten het goede te doen, heb ik daar het grootste respect voor.’ Na de oorlog merkte Beate dat veel mensen niets liever wilden dan zo snel mogelijk alles wat met de oorlog te maken had weg te poetsen. Een gevolg daarvan was ook dat veel overlevenden nooit gevraagd werd naar hun kampervaringen in de oorlog. Dat betrof mensen uit kampen in Europa zoals Auschwitz, maar ook mensen die terugkwamen uit de Jappenkampen in Nederlands-lndië. ‘Ik was daar verontwaardigd over’, zegt Beate. ‘Dat mensen zelfs hun verhaal niet kwijt konden. Het verleden werd tot ver in de zeventiger jaren in de doofpot gestopt en dat vond ik gruwelijk. Kijk wat er met Kamp Westerbork gebeurde. Er was geen aanwijzing meer te vinden langs de wegen waar het precies had gelegen. Het is mooi dat Kamp Westerbork nu wordt heringericht, zodat het hele kampterrein weer zichtbaar wordt. Ik vind het een goede zaak dat daar nu geld voor wordt uitgetrokken.’
Gijsbertha’s Adel (paperback) van Beate Plenter is voor €16,95 te bestellen bij de boekhandel of op internet: www.boekscout.nl, ISBN 978+94-6089-331-5.
De bevrijding van Meppel
Hoe IS de vrede toch gekomen,
hoe ging de oorlog eindelijk voorbij.
Hoe zijn de mensen ‘t doorgekomen,
hoe werd na vijf jaar ons land weer vrij?
Het joodse volk moest totaal verdwijnen,
weggevoerd; ‘t Nazidom was slim en wreed.
en geruisloos en met leugens omkleed
werden ze vermoord door Hitler en de zijnen.
Wollte ihr den totalen Krieg, zo schreeuwde hij.
Het volk riep juichend: Heil, oh Führer Heil!
Verblind, belogen gingen ook zij voor de bijl.
in hun gedroomde Übermenschen maatschappij.
Dwangarbeiders geronseld door dit vijandig land,
Jongens gepakt bij razzia’s of soms verraden,
elk volk verdeeld in de goeden en de kwaden,
mensen in die van de goede of de slechte kant.
Miljoenen werden slaven, leden honger, kregen straf,
mensen, gedrild, die voor de vijand moesten werken.
Europianen; er overleefden alleen de allersterksten;
Duitsland kon het oorlogvoeren alleen niet af.
Honderden vliegtuigen vlogen daag’lijks af en aan,
bombardeerden steden, wegen, bruggen, industrieën.
Het Duitse volk ging helaas niet op de knieën,
Europa moest de gruwelijke gevolgen doorstaan.
De mensen spraken over arrestaties en over dood,
over kampen, onrecht, schaarste en over stil verzet.
Een meid die met een Duitser vrijde was een slet;
de haat, de argwaan en de vijandschap was groot.
De terreur in de laatste winter met kou en sneeuw.
Zij die zich verzetten gingen alsnog ‘tegen de muur.’
Een groep mensen op een rij, snauwend bevel: vuur!
Ze vallen neer, stilte, geen enkele roep of schreeuw.
Miljoenen mensen gingen er zo verloren
Donker Europa verworden tot een wereld zonder eer.
Zovelen keerden naar huis en haard niet weer;
omgekomen, vermoora, verhongerd, doodgevroren.
Herdenk hen toch in uw gedachten en gebeden.
en gun daarom, ook nu, anderen het licht in de ogen.
Het kostbaarst van al is het menselijk mededogen.
Geef ruimte, zij hebben dan niet voor niets geleden..
In april werd Meppel dan eindelijk bevrijd.
Canadezen, vrijwillig vechtend in een vreemd land.
Tanks in de straten, mensen juichend langs de kant.
Naast vreugde, wordt ook nu nog geschreid.
Een geschonden Europa was ons aller erfdeel.
Eén enkele man die deze terreur had bedacht.
Geef enkelen nooit weer zo’n grote macht.
Hoe moeilijk ook, hou onze wereld heel.
BEATE PLENTER