'Friese toestanden in Drentse staten'
Al vele jaren wordt er gewerkt aan de erkenning van het
Nedersaksisch als volwaardige streektaal. Tot nu toe moest de taal van
Groningen, Drenthe, Overijssel, een groot deel van Gelderland en de Friese
Stellingwerven het doen met De Europese status ‘deel 2’. Opname onder ‘deel 3’
betekent meer geld en meer aanzien. Provinciale staten van Drenthe moeten nu
een ferm besluit nemen om die aanvraag te ondersteunen, meent Gerard Stout,
docent, schrijver, recensent van streektaalliteratuur en onlangs winnaar van de
DvhNstreektaalprijs. Vier leden van lezersparlement geven ook hun mening.
eer dan twintig jaar ondersteunt de provincie Drenthe
ontwikkeling van de eigen cultuur. Op de valreep is verwarring ontstaan over
voortzetting van deze politiek. Verdient het Nedersaksisch een steviger plek in
het Nederlandse taalspectrum, of laat het Noorden de politici in Den Haag
lachen om gemiste kansen om het streekeigene beter vorm te geven?
Europa probeert met vallen en opstaan een eenheid te
vormen. Het is een eenheid in verscheidenheid. Tientallen streektalen, van
Baskisch tot Catalaans en Fries krijgen steun van nationale regeringen en van
Europa. Die steun hangt mede afvan de status van de taal. Het Nedersaksisch, de
taal van Gelderland tot Groningen, met inbegrip van de Stellingwerven, is in
het Europees Handvest vanaf 1995 een taal onder deel 2.
De streektaalorganisaties, verenigd in de Streektaal
Organisatie in het Nedersaksisch Taalgebied (SONT) pleiten voor opname onder
deel 3. Die promotie geeft meer rechten, behoud van een positief cultuurbeleid
en meer financiële armslag.
De Raad van Europa staat deel 3 toe als aan tenminste 35
voorwaarden is voldaan. Zo moet de regio het gebruik van de streektaal
stimuleren. Er moeten instellingen zijn die hulp bieden bij het gebruik van de
streektaal en die boeken en tijdschriften in die streektaal bewaren. Het Fries
voldoet aan 48 punten, het Nedersaksisch aan 38. Die score is genoeg om als
Nedersaksisch taalgebied een verzoek naar politiek Den Haag te sturen om
toepassing van deel 3 van het handvest op het Nedersaksisch bij de Raad van
Europa aan te melden.
Den Haag zit daar niet op te wachten. Den Haag is ten
onrechte bang om veel meer geld moet geven aan de regionale taal. Een
eensgezind verzoek uit het Nedersaksisch taalgebied kan de politiek over de
drempel helpen.
Gelderland is al akkoord met de aanvraag,
Ooststellingwerf, Weststellingwerf en Overijssel zijn positief en in Groningen
zullen de staten ook geneigd zijn in te stemmen. Dat is niet verbazingwekkend.
De regionale politici hebben hun huiswerk goed gedaan. Ze baseren zich op het
gedegen rapport van de hoogleraren Herwijer en Jans van de Rijksuniversiteit
Groningen.
De statenleden in Drenthe hebben meer tijd nodig om het
rapport te bestuderen. Dat is een prima zaak. Regionale bestuurders zijn
gekozen om hun werk goed te doen. Friese toestanden zijn wellicht ongewenst,
aal is niet duidelijk welke elementen uit de Drentse volksaard aanleiding geven
tot deze angsten. In enkele Drentse plaatsen zijn het de allochtone Drenten die
pleiten voor naamborden met Oring en Pais. De autochtone Drenten zitten daar
niet op te wachten.
De oprjochte Fries Jacques Tichelaar is sinds kort
commissaris van de koningin in Drenthe als opvolger van de Drentse
cultuurondersteuner Relus ter Beek. Tichelaar weet als geen ander dat de
volksaard niet te sturen is. Freerk Bergstra, strijder voor het Fries, schreef:
Al hingen we ze bij duizenden tegelijk op, de Friezen zouden niet doen wat we
willen dat ze doen. Hij bedoelde dat ze niet stoppen met Fries praten.
Drentse statenleden zullen van het Nedersaksisch geen
halszaak maken. De Staten subsidiëren al jaren Het Drentse Boek en het Huus van
de Taol. Afwijzing van de aanvraag voor deel 3 zou diezelfde Staten met
terugwerkende kracht een brevet van onkunde bezorgen. Ze zouden hun eigen kind
om zeep helpen. Daniël Lohues hoeft dan nooit weer in de statenvergadering de
Drentse cultuur te vertolken. Dat zouden pas Friese toestanden zijn in Drenthe.
KORT REAGEREN?
E lezersbrieven@dvhn.nl. Vermeld naam, adres en
woonplaats. Max. 200 woorden.