H.J.Stevens [1913-1973]

Harm Jans Stevens. Geboren te Exloërveen. Woonde
achtereenvolgens in Valthe (vanaf 1926), Emmen (1930), Coevorden (1935),
Rotterdam (1941). Was werkzaam bij de NS.

Vanaf 1952 gedichten, onder het pseudoniem Hajes, in het
blad van de Drentse vereniging in Rotterdam. Daarna ook in Oeze Volk, dat vanaf
1962 ook zijn (met Faunus ondertekende) natuur- en dierverhalen opnam. Zijn
werk kreeg ook een plaats in bloemlezingen als Drenthe’s Erfgoed, Drentse schrieversalmanak,
Mandielig en Maandewark.

Zijn beste verhalen werden gebundeld in Achter de boswal.
Drentse dierenverhalen, Winschoten 1970.

Lepus de Haas

Jaoren leen, in een kôrkdreug zommer hef de ien of aander de
heide op een hoog stukkien veen in braand steuken en doe weken later het vuur
oetdoofde, was er een stuk van een paar bunder tot wal een halve meter diep in
de grond totaol verbraand.

Niks, maor dan ok niks was er overbleven as wat aask en hier
en daor een wortelstomp. Lang duurde de kale leegheid niet, want al gauw steuf
er onkroedzaod haen en zutiesan weur de griese aasklaog gruun. Een jaor of wat
later kwam er hier en daor een toppien heide en bent die in de vruchtbaore aask
hoger gruide as argens aans.

Oet het verre bos juug de harfststôrm de gevleugelde
dennenzaodties naor de aaskdobbe en barken kwamen er ok al gauw. Een aander
maol bluus een angescheuten holtdoeve met de krop dikvol ekkels er de laeste
aodem oet en nou nao een jaor of tien was er een stukkien wuust bos, zo as
Moeder naotuur het allien zôlf maor maken kan. De brummelbossen gruiden er zo
hoog, dat gien maensk er in kommen kun. De eigenaor was nog niet an vervenen
toekommen en zo stak het roege stuk as een stiekelige vinger in de wiede
oetgestrektheid van de ontgunnen dalgrond.

Dit was het gebied woor het wild zuk gaernt ophuul. Tusken
de barken en brummels nusselden de fesanten. In de dennegies muggen de
korhoener op weg van de heide naor ‘t dal gaernt even rusten. In de bent en
heide vunnen de petriezen heur schoelplaots en Vulpes de vos struunde er rond.
Hier had ok Lepus, de haas zien legers. Het leken mangs maer holen, zo diep had
lepelman zien patties under de heide en bent deurvreten… Het was oktober. Al
vrog in de morgen had Lepus de gewaeren heurd knallen en met zien jaoren van
ervaring wus e dat de jacht waer lôs was en niet allèn op petriezen dizze keer.
De korhoener weuren onrustig en kôrt bij hum brak Vulpes zuk een weg naor
veiliger roegten. Dat was het domste dat e doen kun, met die honden zo kôrt in
de buurt, want er was nou ale kaans dat ze hum op ‘t speur kwamen. Lepus zul
wal wiezer wezen. Gelukkig was ‘t dreug waer, aans had e zuk allicht een leger
krabt op ‘t vlakke laand, woor de wind hum gauwer waer dreug bluus as in ‘t bos
met zien lekkerij. Toch hadden vos en haas geluk, want de eerste hond die het
bossien instruunde luup pardoes in een hazenstrik, die Lepus al een dag of wat
had zien staon. De twiede hond zat al gauw zo vaast in de brummels dat zien
baos hum er waer oethalen mus.

Daolijk erop kwamen de korhoener lôs en dat gaf zo’n vuur en
vlam, dat de honden de kop zo op ‘t onstuur kregen, dat ze er niet an
prakkezeerden um het bossien nog is in te gaon, woorop de jagers besleuten heur
geluk in makkelker jachtveld te zuken.

Pas tegen de aovend kwamen ze waerum, maor doe hadden ze
zoveul wild, dat ze het amper dragen kunnen en morgen komp er waer een dag.

Het begun al donker te worden doe Lepus zien gang oetkwam.
Even zat e veur de oetgang met de oren in ‘t aende te lustern en doe zette hij
de zokken er in, tot e een dikke honderd meter vot was. Ziezo, dat was dat. Het
bleef toch altied gevaorliek oet ‘t bos de vlakte op te gaon, want er kun
makkelijk een streuper aan de kaant zitten…

Oet de bosraand keken twie scharpe ogen hum nao, maor Vulpes
wus allang dat e dizze haos toch niet vangen kun. Daorum sleup hij met de neus
an de grond naor ‘t stee woor Lepus votkommen was. Al gauw had e ‘t pad naor ‘t
leger ontdekt en prentte zuk het stee goed in de kop. Doe gung ok de vos op
stap… Verscheiden kilometers laegde lepelman die nacht of. Eerst was het een
buunzelk die hum besingelen wol, maor een brekend takkien verruud hum. Doe muuk
Strix, de bosoel hum an ‘t schrikken. Daorop kwam hum een loslopend hondtien
achter ‘t gat en juug hum hals over kop een vrômd bossien in. Amper was e drie
sprongen wieder, doe hij met een schok staon bleef, deurdat er een straoltien
van de maon op het roodachtige draod van een strik ketste. Vlak achter hum
kefte iniens het hondtien en met een sprong vleug oeze jong over de strik haen
dieper het bos in. Nog gien tien tellen later vertelde een gejank achter hum,
dat zien achtervolger met de kop in ‘t koperdraod zat en wal niet waer op de
jacht gaon zul.

Pas tegen de morgen kun langoor zuk in een klaverakkertien
de pokkel voleten, onbewust van het feit, dat wied veur hum in het bossien woor
e de vorige dag deurbraacht had Lamert de streuper zuk teraecht husselde en ‘t
gewaer klaor muuk, en dat vlak achter hum Vulpes de Vos op zuuk naor moezen,
hum ontdekt had… Vulpes had die nacht bar weinig geluk en ‘t water kwam hum
in de bek, doe hij daor vlak bij hum twie lange oren oet de klaver steken zag.

Voetien veur voetien glee hij veuroet plat op de boek. De
wind zoesde deur het gras en het beetien geluud dat hij muuk was dan ok niet te
hôren, temaer umdat de haas boven de wind zat… nog vief… nog drie meter…
dan een raozendrappe sprong, maor doe zien tanden op mekaar klapten op ‘t stee
woor zonet langoor nog zat, was daor allien zien staart nog maor.

Het weur een ren op leven en dood. De lange rooie klaver was
net zo hoog dat de haas er geregeld tegenan sprung en dat remde zien vaort of.
Gelukkig kwam e al gauw bij een akkertien dat daags tevoren net ploegd was.
Daor zakte de zwaordere vos dieper in as zien slachtoffer, dat waer veld wun,
maor op ‘t aende van ‘t laand luup e tegen een aende draod en sluug over de
kop. Waer klapten vlak achter hum de tanden van de vos op mekaar, maor doe
kreeg Lepus het fietspad under de voeten, en bleef de aander waer achter.

Maor ‘t fietspad muuk een bocht die Reintje loos ofsnee,
zodat de vluchteling inplaos van een vos achter zuk, iniens iene veur zuk zag.
Steil op al zien veer poten remde hij zuk of en sluug waerum naor ‘t stee woor
e votkommen was. Gelukkig luup de vos op ‘t aende van ‘t klaverakkertien tegen
‘t draod en kwam de haas op een wagenspeur dat hum een flinke veursprong gaf.
Maor waer snee Vulpes hum een stuk van de weg of en kwam vlak achter hum.
Undertusken waren ze al mooi dicht bij ‘t bossien komen woor e zien verbôrgen
patties onder de lange heide en brummelbossen deur wus en daor gung het nou
regelrecht op an, dwars deur een stuk schoon erpellaand dat hum opnij een
veursprong gaf… Lamert weur al mooi stief in de bienen en was net van plan um
maor op hoes an te gaon, doe hij iens het gekef van een vos heurde. Dat gaf hum
waer wat moed en scharp tuurde hij in de richting… wef… wef… wef… ‘t
komp naoder…

Nog honderd meter is Lepus van zien doel of… nog
vieftig… wef… wef…

Aans blif de haas even zitten op die ofstand um de boel te
verkennen, maor daor is nou gien tied veur met Vulpes op een meter of wat
achter hum… Daor blikkert

Lamert zien gewaer. Met een scharpe ziedsprong redt hij zien
levend en woor zien nagels in de grond staot, sistert op hetzôlfde moment de
hagel deur ‘t dorre erpelloof. Dan vertelt een schelle schrieuw hum dat Vulpes
de bui opvangt en de doffe roffel woormet de vos veer vief maol over de kop
tumelt klinkt Lepus as meziek in de oren “k
Word aold, ik miende toch aal zien levend dat ‘t een haas was’, zee Lamert een
half uurtien later, doe hij de keet ingung. ‘Of ‘t mot wezen da’k dubbelt zie.’
Op dat ogenblik husselde Lepus zuk in zien leger in ‘t bossien dat zo dicht was
dat er gien maensk inkommen kun…