Het hunebed bij Borger door W. Seymour Mulder

Willem Seymour Mulder was in het midden van de 19e eeuw
klerk ter secretarie der gemeente Borger. Alhoewel hij zelf geen Drent van
geboorte was, hadden Drenthe en het Drentse dialect dermate zijn
belangstelling, dat hij o.a. een lofzang schreef op het Grote Hunebed bij
Borger.
In dit verhalend gedicht Iaat Mulder een tourist bij het
aanschouwen van de massale steenklompen de vraag stellen, door wolke macht zij
daar bij el kaar gekomen zijn. Zijn
fantacie Iaat vervolgens een kabouter uit de stoonhoop tevoorschijn kor,en, die
de tourist het verhaal vertelt vo 1 gons de geacvenn die het mannckc kreeg van
“schcpcl? Proernpie lt o Vanzelfsprekend richt I.Tulder zich hierbij roer
op do vol)çsoverlc aangevuld 1110 t
zijn eigen fantasie, dan op de historische gang zaken. Aanç:ozien dit een van
de eerste gedichten in Drents dialcet is, hecft het wc 1 enige bijzondere
waardea Ylfi.er en daar is het enigszins bewerkt en is do spelling aangepast
ter verkrijging van oen betere
leesbaarheid.
BIJ BORGER (1 852 )
O, zware klompen, log en groot,
in massa hier bijeen gebracht.
Die eeuwen reeds het stof omsloot
van krijgers uit het ruw t geslacht
der Hunnen; o, verkondigt mij
de màcht, waardoor g ‘ eens werd vergaard,
toen nog de mens geen heerschappij
door stoom en werktuig voerd t op aard.
Die woorden waren t t, die ik sprak,
toen ‘k toefde bij het hunebed,
op t t uitgestrekte heidevlak
van Borger eens ter neer gezet.
Plots kwam daar uit de stenen hoop
‘ n kaboutertje tevoorschijn, dat
mij buitelend ter zijde sloop
en dadelijk het voorwoord had.
Maor unner de bedrieven toch
ontvö1 hum daor een dikke vlint
en wal zo t n dikke as der nog
in Drent ‘ niet maer te kieken zint.
Maor daenk ie soms, dat hie dat mörk ?
Wal niks der van, gien sikkepit.
Zo t n vlint ontglee zo’n roege Tôrk
zoas oec ‘n knoop van ‘ t buis of glidt.
Zo kwan hie aendliek den ter stee
waor d’edelman ok was verbraand
en lee de vlinten twee an twee
zo naost kaander i n het zaand.
Zo maoktc hie twee riegels klaor
schier krok zoas zio nou nog liqt
en met die negen groots ten daor,
sleut hij het graf van bovcn dicht, .
En toen greep hij de branwienskruuk,
een ding, zo groot wal as een schip
en zeup zò lang — dat was ‘ t gebruu?,
tot hij zo doen was as oen snip.
Maor doe hij waer een pot vol brij
met vief, zes schinken en een stoet
in ‘ t lief kreeg, kwam hij waer vat bij .
en nou is mi en vertelsel oet.
En vrag je soms een aner nao:
‘t Ts dit verhaal waor en oprecht ?
zeg dan maor driest hardop van jào
want scheper Proempie hef mij ‘ t zegd.
En dee zo’n snaok zien grote mond
wied Ibs, dan gunk er met plezeer
een zwientien in van honderd pond,
as was dat biggien ‘n sukkerpeer.
En hoe t t er uut zôt met zo’n maog
Wel wet of — as men t s kieken kun —
naor oeze bes vertelt ‘k 1 euf t t graog —
men er gien hiele mot in vun.
‘n Paor van die snaoken — zeg oes bes
knapt zo maor ‘n koe op, vet of schraol;
zij drinkt uut t t vat, kent glas noch fles;
‘ n mùd aerpels is heur middagmaol !
Naor stark as ok dat volkie was,
daor is het aende kaant van weg
Jao, Biebe1-Simson is er pas
een jonkie bij, wat ik je zeg.
Want stund alsmanks heur hier of daor
een eekenboom wat in de weeg,
wat deden zie ? — Zie bleuzen macr,
en d t boom vôl deel, t t was maor een veeg!
Naor ‘ t hôlp toch niks, hoe roeg en stark
die snaoken waren, en hoe groot;
in t t laeste kregen zie ok “daon warkt’
en deden unner veur de Dood.
En as der dan zo’n bul bak stërf,
dan kwam hie wonderliek an kaant:
de naobers brachten holt en tôrf
en daormet weur dan t t li ek verbraand.
En was de boedel dan verbraand,
t ‘ roef! ‘l dreijd t i en op de hakken rond
en maokte zo een koel in t t zaand
um d r as te bargen in de grond.
En hadden zie ok dat wark verricht
en op het graf een bul tien staon,
zoas de bargies, die daor ligt,
dan was de boedel of gedaon.
Was t t li ek van een vernàbm persoon
doe wus men ok van tt graon tt en ‘t kaf”
dan kreeg hie tot zien aer en loon
een hoop van vlinten op zien graf.
En nou zak je vertellen, hoe
mi en vao, een ventie, dat nooit lôg,
mij zegd hef, hoe ièn kaerel doe
zo’n stienbult bij t n kaander zëcht.
Dat was die snaoken , maor een veeg,
want vlinten as oez t toren wal,
die schupten zie maor oet de weeg,
zo as een jong zien kaotsebal.
Zo gung de naoste naober dan —
zoas mi en vao mij hef verteld —
veur zo’n verstërven edelman
an ‘t vlinten zuken, hier in ‘ t veld.
Hie vun der i en, hie vun der twee,
— die beide daor op gunne hoek —
en raod i es, wat hij daor met dee:
Wup ! In de buzen van zien broek.
Wat wieder op vun hie der ien
van dattegdoezend pond gewicht;
dikke barries van een s tien;
die is t t, die daor dwas over lig.
Maor daenk ie, dat hie ‘m liggen luut?
Nee, nee, mi en goeie vrund. Oom-kool
die stak hum net as wij een duut
in d t i ene buus van zien kamzool.
En daorop gunk hie waer zien gang
en vun en zôcht en zëcht en vun,
en f t buussien—stoppen gung zo lang
totdat hij niks maer bargen kun.
En raod i es, hoeveul vlinten dat
die snaok zo zunner zak of kaor
veur dizze hoop toen bij zuk had ?
Krek an, zo t n dikke vit teg maor.
En toch, al weur hij ok wat warm,
doe hij waer vlinten kreeg te zien,
nam hij der twee van unner d t narm
en in de haanden elk nog i en.
‘ t Zie zo”, zeede, “nou gao I k hen hoes,
mij dunkt, ik heb wal al zeveul .
En met een stem, niet veur de poes,
‘ t, klnnk hadder nog as bolgebeul.
Veurdan gunk hie doe waer terug;
bargmieties bos deur, was zien keuz ‘
maor daor stak hum opiens een mugg’
um raok in t t puntien van zien neus.
Wat blinder”reupe, “wat is dat ?
Wel pleug mij daor met zien geprik?
en mèt had hie een
sparboom vat,
lang vief teg roe en vief doem dik.
En krek of ‘ t een pestol maor was
‘ t is alles waor, wat ik je zeg —
brek hij hum midden deur, as glas,
en jeug de muggen er met weg.
Val zo, meneer, praot in jun laand
de s tienen ok ? Dat dët mij neij;
hier zint ze kleiner van verstaand
en steurt zuk an gien teuterij .
Al reupst ok, van Sunt Jobk zeedaor
oet aal jun macht tot Lichtmis,
van: “Hbè, s tienen kwam ij bij mekaor ?
dan weur ij nog niet wiezer, man.
Mlaor kank je der een dienst met doen,
dan wik je vot wal, oet plezeer
vertellen op hoe t n raar fesoen
die s tienen hier kommen zint, meneer.
Veur honderd, nee veur doezend jaor,
en vast is t t nog wal langer leen,
doe was ‘t een tied, o jong, t t is raor;
zo krig men t t nou niet maer te zien.
En daor zin t k ok maor blied t um, want
begriep toch i es, dat toen met lust
een kaerel zo maor met zien haand
kun rekken an oes eibersnust.
En dat is toch een heugte zo
van sirkum viefendatteg voot.
Zo’n kaerel kneep oes as een vloo
jao tussen doem en vinger dood.
Want vingers hadden zie as mi en narm,
en voeten as oes boeskoolvat,
en biènen, zee oes mister Harm,
daor wal vief kaor vol vleis um zat.
En kòppen hadden zie ! 0 ‘t was plomp,
en ogen as de volle maon,
en neùzen, groter as mi en klomp;
een jong kun der op rieden gaan !