Hoe Harm Tiesing een plek in de maatschappij verwierf Week in Week uit 05-10-1999

Hoe Harm Tiesing een plek in de maatschappij verwierf Week in Week uit 05-10-1999
Hoe Harm Tiesing een plek in de maatschappij verwierf

Exloo. Al vroeg in z’n rijke leven had de bekende schrijver Harm Tiesing (1853-1936) de ambitie om iets te betekenen voor de maatschappij. Het is hem gelukt, op 80jarige leeftijd werd Tiesing geridderd en nog steeds wordt hij geëerd. Onder meer door de Historische Vereniging Carspel Oderen, die de schrijver donderdag centraal stelde op een ledenbijeenkomst in café-restaurant Tuin in Tweede Exloërmond. Zo’n veertig leden luisterden naar de verhalen die directeur Hein Klompmaker van het Nationaal Hunebedden Informatiecentrum over Tiesing wist te vertel-• len.

Harm Dreum
Harm Tiesing werd geboren in 1853 op een keuterboerderij in Drouwen. De familie Tiesing had geen land, maar wel een koe die graasde langs de bermen en op de gronden van de marke (gemeente). Harms vader was lichtelijk gehandicapt, waardoor het hele gezin hard moest werken voor een karig bestaan. De jonge Harm nam zich al vroeg voor om zich aan deze armoedige situatie te onttrekken en ontwikkelde een affiniteit voor de betere boerenstand. Met hulp van onderwijzer Lubberding en door zelf veel te lezen (onder meer in de bijbel) lukte hem dat. In Borger, waar hij trouwde met de uit Exloo afkomstige Aaltje Rossing, bouwde hij een bestaan op als boer en schrijver. Hij publiceerde onder meer feuilletons in de Drentse Courant. Daarnaast zette de Borgerder boer/schrijver zich in voor de maatschappij, hij was jarenlang raadslid en actief voor de diaconie. Ook schreef hij menigmaal een brief voor dorpelingen die de schrijfkunst niet machtig waren. Tiesing verwierf dan ook het nodige respect, ook al werd hij op latere leeftijd ‘Harm Dreum” genoemd. Zijn nieuwsgierigheid en geldingsdrang n zijn jonge jaren maakten later )laats voor dagdromen, de oude {arm Tiesing liep en fietste althans iagelijks in gedachten door Borger ‘n omgeving.

Leven van alledag
Toen Harm geridderd en redelijk vermogend op 83-jarige leeftijd overleed, liet hij meer dan duizend publicaties na. De waarde hiervan is dat Tiesing vooral het leven van alledag beschreef. Wie iets over Drentse gewoonten in de negentiende en vroeg-twintigste eeuw wil weten ontkomt niet aan het werk van de Borgerder schrijver. Ook over Tiesing zelf is het nodige gepubliceerd, maar volgens NHIdirecteur Klompmaker is het de vraag of dat een goed beeld geeft. Zo is het in 1943 uitgebrachte standaardwerk van Edelman volgens de NHl-directeur gebaseerd op slechts driehonderd publicaties, ofwel nog geen derde van de productie van Tiesing. Klompmaker heeft zich al menigmaal verdiept in Tiesing (“maar ik ben nog geen Tiesing-kenner”) en doet dat nu wederom, om mee te kunnen werken aan een nieuw standaardwerk over de schrijver.

Vooruitgang
Donderdag haalde Klompmaker drie thema’s uit de rijke nalatenschap van Tiesing: “landbouw’, de “sociale kwestie”en “literair werk”. Onder de vlag van het thema “landbouw” meldde de spreker dat Tiesing, die zelf goed heeft geboerd, veel over de ontwikkeling van de landbouw schreef. Volgens Klompmaker was de boer/schrijver een duidelijke voorstander van de vooruitgang in de landbouw. In de ogen van Tiesing investeerden de boeren op het zand te weinig, in verhouding tot bijvoorbeeld de nieuwe boeren in de Veenkoloniën. Anderzijds liet hij duidelijk merken dat hij het verdwijnen van de tradities op het zand betreurde (naoberschap, beewerk).
Veenstaking
De “sociale kwestie” ging over de sociale onrust, zoals tijdens de grote veenstaking in 1888. De inzet van deze maandenlange staking was de gedwongen winkelnering, waarbij de arbeiders verplicht werden hùn boodschappen te doen in de winkeltjes van de abrieksdirecteuren. Tiesing, vrijzinnig liberaal, was tegen deze verplichte winkelnering, maar ook tegen het fenomeen staking. De correspondent schreef er dan ook objectief over en constateerde in zijn publicaties fijntjes dat de arbeiders in die fabriekswinkels ook sneller krediet konden krijgen’ en niet hoefden te verhongeren.
Dialect
Bij het derde thema “literair werk” vertelde Klompmaker over de manier waarop Tiesing schreef. Zo publiceerde hij z’n- feuilletons in de Drentse Courant in dialect (Oostermoers), terwijl hij artikelen voor economisch getinte tijdschriften in het Nederlands publiceerde. In het literaire werk “druipt de liefde voor boerenstand ervan af’, aldus Klompmaker. De sfeer in de verhalen is vriendelijk, problemen als ruzie en drankmisbruik komen slechts zelden voor. Ook het beeld van het Drentse dorp (Borger) waarin de verhalen van Tiesing zich afspeelden is rohduit idyllisch te noemen. Toch zitten tussen de regels door de standpunten van de schrijver verborgen. Deze gaan vooral over de vooruitgang. Een leuk voorbeeld is de verhandeling over de eerste fietsen in het dorp, vergelijkbaar met -later- de eerste auto’s en televisietoestellen. In het postuum uitgegeven boek “Zien broed verloren”staat bijvoorbeeld heel ‘fietsjaogers zijn veurnaam volk”, waarmee Tiesing ondubbelzinnig de fiets als statussymbool omschreef.

Zand en veen
Een ander standpunt van Tiesing waarin Klompmaker zich momenteel verdiept is.dat over het verschil tussen het zand en het veen. Enerzijds was de schrijver een voorstander van de dynamiek die het veen kenmerkte, anderzijds was hij -vooral op latere leeftijdeen aanhanger van de normen en waarden op het zand. Terwijl Hein Klompmaker hier meer informatie over vergaart -we komen er nog op terug- maken de inmiddels ruim tweehonderd leden van HV Carspel Oderen zich op voor de volgende bijeenkomst op 15 november in de Boshof in Odoorn, met als gastspreker G. H. Kocks (bekend van het Drents woordenboek). Het thema is deze avond het verschil. tussen de diverse dialecten in de regio.