Is de streektaal millennium-proof

Houdt de Drentse taal het vol in een maatschappij waar
iedereen aan het internetten lijkt, multinationals hun vergaderingen voeren in
het Engels en steeds meer dorpen en steden in de provincie worden bevolkt door.
nieuw—Drenten? Een vraag om op de drempel van een nieuwe eeuw eens even bij
stil te staan.

Is de streektaal
millennium-proof?

Door Hennie Kuijer

reektaalfunctionaris Egbert Meijers, in dienst van het
project Drentse Taol, ondergebracht bij de Provinciale Bibliotheek Centrale
Drenthe. heeft het gevoel dat de Drent de laatste jaren duidelijk aangeeft de
eigen taal belangrijk te vinden.

Dat blijkt uit de grotere interesse om toneel te spelen
in de eigen streektaal, te zingen in de eigen taal, te spreken en te preken
vanuit de woordenschat van onze grootouders en niet te vergeten stukken te
schrijven voor streektaalmuziek. Je merkt dat een happening als MUZEM (een
muziekmanifestatie die jaarlijks in Emmen wordt georganiseerd) een schot in de
roos is. ‘En een eigentijdse band als SKIK met streektaalteksten…de
uitstraling die dat geeft naar de jeugd toe is de beste promotie van je
streektaal die je maar kunt hebben’, vindt de functionaris.

Het Drents is onlangs erkend als minderheidstaal in
Europa als onderdeel van het Nedersaksisch. Een werkgroep uit dat nu erkende
Nedersaksisch taalgebied is bezig de formele erkenning te krijgen bij het
ministerie. Daarvoor moeten veel vragen worden beantwoord. De overheid heeft
naar aanleiding van door de werkgroep beantwoorde vragen al Iaten doorschemeren
dat het Drents als eigen taal voldoet aan de eisen die daarvoor gesteld worden.
En dat betekent dat de formele erkenning er aan zit te komen.

Dat heeft twee effecten, een psychologisch effect
waardoor streektaalgebruikers de erkenning krijgen dat de taal die zij
gebruiken volwaardig is. Eén waar je trots op mag zijn dat je ‘m spreekt. Nog
te vaak was er het gevoel dat het dialect minderwaardig zou zijn. Nu de
erkenning komt voor deze mooie oud germaanse taal is dat een opsteker.

AANGEPAST

Ten tweede zal de wetgeving moeten worden aangepast.
Daarbij zal de Nederlandse regering verplicht zijn maatregelen te nemen om die
taal te beschermen: daar hoort ook een financiële vertaling bij. ‘En met
financiële middelen kun je krachten aanboren, menskracht, lesmateriaal, noem
maar op’, zegt hij.

Meijers is één van de twee streektaalfunctionarissen van
Drentse Taol. In 1988 na een baan in de gezondheidszorg stapte hij over naar
fulltime Drents. Zelf zingt en schrijft hij al jaren in de streektaal.

Hij ervaart dat er vanuit de bevolking van Drenthe een
groeiende belangstelling is voor de streektaal. Zingen, praten, preken en
toneelspelen worden met name in het verenigingsleven weer als normaal gezien.
Openluchttoneelverenigingen, wagenspe— Ien, zanggroepen durven weer te kiezen
voor hun eigen taal. En gezien de publieke belangstelling legt ze dat geen
windeieren. Ook nieuw—Drenten blijkende streektaalliedjes erg te waarderen.

JANKE EN TINY

Dat is ook de mening van Janke Bulthuis uit Assen die
samen met Tiny Klomp uit Uffelte het duo Tiny en Janke vormt. Van het zingende
twee— tal is onlangs de tweede cd verschenen; een verzameling van zestien
Drentstalige liedjes die gaan over alIedaagse dingen en waarvan Meijers het
eerste exemplaar kreeg.

Ze zingen over zaken die bij iedereen voorkomen:
ruzietjes, kinderen, verdriet, liefde, de buurt. Kortom herkenbare zaken. ‘Als
we zingen dan merken we dat de mensen dat ook beleefd hebben. In onze eigen
taal kunnen we ons uitdrukken op een manier zoals de mensen in de zaal dat ook

precies neerschrijven wat ik voel; in het Nederlands of
Engels is dat net even een stapje verder bij me weg zegt Janke.

Zij schrijft veel van de teksten en doet dat vaak naar
aanleiding van gesprekken die ze samen met Tiny heeft. ‘We zijn heel blij dat
we elkaar in de wereld van muziek zijn tegengekomen. Omdat we dezelfde leeftijd
hebben, getrouwd zijn en kinderen hebben komen de daagse dingen vaak ter sprake
tussen het repeteren door. Dan vormt zich een idee. Als ik dan een eind loop in
het bos dan is de tekst er opeens. Die kan ik dan thuis meestal zo
opschrijven’, zegt Janke.

STICKER

‘De taal is’, zo erkent Meijers, ‘wel aan veranderingen
onderhevig. Het is niet meer precies de taal die onze voorouders spraken.
Natuurlijk is die Drentse taal doorspekt met nieuwe woorden. Zoals de
Nederlandse taal ook Franse en Engelse woorden kent. We bellen handsfree, we
skaten en we krijgen een cadeau in het Nederlands. En ook Drenthe zit aan de
covuter op internet. Maar voelen we ons door die invloeden en de nieuwe woorden
minder thuis in onze taal? Helemaal waardoor de taal zich aanpast aan het
dagelijks gebruik. De mens blijft op zoek naar zijn eigen vertrouwde thuis.
Zijn eigen taal is een stukje van de omgeving waar hij of zij in opgroeide’.
Meijers denkt dat het gebruik van de eigen taal voordelen kan bieden in winkels
en het bedrijfsleven. In Twente en Friesland wordt in een winkel middels een
blauwe sticker bekendgemaakt dat men de streektaal beheerst en de klant in zijn
of haar eigen taal kan helpen. Mensen ervaren dat de beste service wordt
verleend in streektaal—winkels. Die sticker moet er in Drenthe ook komen.

Dat er minder Drents wordt gesproken dan vroeger
betwijfelt hij. En dat juist die streektaal kans heeft te overleven is zijn
vaste overtuiging. Probeer maar eens Nederlands sprekend de landsgrens over te
gaan. Dan kom je niet ver. Maar met die streektaal kom je de plat Duits
sprekende mensen in de kleine dorpen tegen en dan blijkt streektaal heel veel
van dezelfde woorden en klanken te hebben.