Jannie Kok Seins met 'n gniflachien H.C. 24-12-2008
Jannie Kok Seins met ‘n gniflachien H.C. 24-12-2008
Jannie Kok: Seins met n gniflachien
RUINEN • „Als over honderd jaar, als het Drents zoals wij dat nu spreken en schrijven, misschien verdwenen is en alleen maar bestaat uit het inslikken van ‘en’ aan het eind van een woord. En als het Nederlands zo sterk is verengelst of beheerst wordt door de straattaal van de jeugd. Dan zijn daar gelukkig nog de boeken van Janny Kok-Wolbers. Dat zijn dan unieke bronnen die inzicht geven in een stokoude taal.” Deze woorden sprak dr. Henk Nijkeuter van het Drents Archief bij de presentatie in café Luning van het boek ‘Seins met ‘n gniflachien’ van de schrijfster Janny Kok-Wolbers uit Ruinen.
Door LammertHutztng
‘Seins met ‘n gniflachien’ is niet het eerste boek van Janny Kok. Vier jaar geleden verscheen bij Het Drentse Boek de bundel ‘Lachen moej lèren, rèren komp vanzôlf’ en vorig jaar bij de uitgever Noordboek ‘Zo wies as ‘n patries’. In alle drie boeken gaat het om Drentse uitdrukkingen en zegswijzen oftewel taligheden en idioom. In de loop van de jaren heeft zij meer dan zevenduizend van die taligheden verzameld en vastgelegd. Janny Kok is geboren in Elp, in het gebied van het Middenveld. Maar het grootste deel van haar leven woont zij al in Ruinen. In 1958 zette zij voor het eerst iets op papier. Dat waren eenakters voor een kerkdienst voor jongeren. Iedereen vond ze prachtig. Het duurde evenwel nog 25 jaar, voordat ze regelmatig ging schrijven. Ze schreef verhalen en gedichten in het Nederlands die geplaatst werden in de Hoogeveensche Courant. Zij kreeg er veel reacties op. Toen ze een keer in tijdnood was, stuurde ze een aantal oude Drentse gezegdes in, die zij als kind ooit had gehoord. De redactie van de krant vroeg haar toen, om daarmee door te gaan. Zo ging ze aan het vergaren van oud-Drentse wijsheden en eigenwijsheden. Jaar in, jaar uit. „Je moet in het Drents blijven schrijven”, zei de bekende Beiler dichter Roel Reijntjes tegen haar. „Want er komt een tijd dat in Drenthe maar heel weinig of heIemaal geen Drents meer gesproken wordt. Een dan is het goed dat juist die oude bijzondere gezegdes zijn vastgelegd.” Janny dacht aan vroeger. Haar grootvader Roelof Dolfing zat in de veehandel. Hij kwam uit een oud Drents geslacht, waarin heel wat Drentse wijsheid van ouder op kind was doorgegeven. Als marktkoopman kwam hij overal en hoorde hij prachtige uitspraken, die hij doorvertelde. Janny, als kind, luisterde graag naar hem en toen al schreef zij zijn gezegdes en zijn verhalen op. Ook op verjaardagen en feestjes had zij de oren goed open en noteerde zij bijzondere zegswijzen, Roel Sanders heeft haar geholpen bij het samenstellen van ‘Seins met ‘n gniflachien’ en schreef een voorwoord. Henk Nijkeuter had de eindredactie en deed de correcties. Het laatste hoofdstuk van het boek is een ‘klapstuk’. We lezen daarin op hoeveel manieren je klappen kunt krijgen of geven. Enkele voorbeelden: lene in de baord vliegen Wat veur de batterij kriegen – Een pak op de bliksem geven – Zij wollen hum op buis Hij hef er met de ellestok over streken
– Hij hef wat op ‘t jak had – Houwen as ketellappers – Een pak op de lompen – Op de pèense kriegen – Een watjekou verkopen. De taligheden in de andere hoofdstukken zijn alfabetisch op trefwoorden gerangschikt. We komen daar schitterende haast vergeten uitdrukkingen tegen, zoals: Waard je veur ‘t achterende van een peerd en ‘t veurende van een jonge meid – Die hef ‘t bekkie niet op de beddeplaank laoten liggen – Riek in beloven, arm in doen – Zij blaost hum gien vere van ‘t gat – Hij had een dompe veur de kop – Gekheid is gekheid, maor een iem in de boks is eerns – Hij lop as een hane mit stront an de poten – Een neimelkte neuze hebben. De bundels van Janny Kok worden gebruikt in bejaarden- en verpleegtehuizen door heel Drenthe. Doffe ogen van ouderen en van patiënten glanzen als ze de zegswijzen horen uit hun jonge jaren. Het boek telt 144 pagina’s en ligt voor 17,50 euro in de boekwinkel. Het is heel geschikt om iemand blij mee te maken. Het werk van Janny is het lezen meer dan waard.