Leuke zeepstory van Ben van Eysselsteijn Drentsigheden N.v.h.N. 16-02-2001
Leuke zeepstory van Ben van Eysselsteijn Drentsigheden N.v.h.N. 16-02-2001
Leuke zeepstory van
Ben van Eysselsteijn
Ben van Eysselsteijn, Drent uit heimwee en verlangen, schreef veel: boeken, toneel,
scripts, gedichten, sprookjes, essays. Eigenlijk over alles waarvoor hij werd evraagd.
Zijn ‘geschiedenis van de zeep’ dat hij in 1962 voor Unilever schreef — voor dat concern had hij in 1957 al een boekje over margarine vervaardigd – is een
leesbaar voorbeeld. Van die zeepopdracht heeft hij gewetensvol werk gemaakt.
Het is dan ook jammer, dat bedrijven er tegenwoordig ondanks miljardenwinsten niet
meer toe overgaan een onderdeel van hun produktieketen zo te belichten.
Een populaire benadering bereikt vaak meer klandizie. Van Eysselsteijn heeft dat
begrepen. In zijn verhaal van zeventig pagina’s heeft hij warempel ook nog een
herinnering aan zijn Drentse woonstee Gieten kunnen vlechten. ‘De geschiedenis van de zeep’ begint niet bij de fabriek, maar in oeroude tijden. Toen had men ook al een substantie die de functie van zeep kreeg. Dat moet zo’n 5000 jaar geleden zijn
geweest. Op kleitabletten heeft men recepten voor ‘zeep’ aangetròffen. In die oude tijden een mengsel van as en hete olie. Er bestond ook al een medicinale zeep: zwavelzeep. Er kwam zelfs een periode met een regeringsvoorschrift om alkalihoudende planten te kweken voor de zeepfabricage in het land tussen Eufraat en Tigris.
In Egypte bestond destijds reeds een aardig ontwikkelde wasserijambacht, Ook hier – op een papyrusrol — recepten voor zeep of wat daarvoor doorgmg, 661< voor geparfumeerde zepen. ‘Hét is moeilijk voor te stellen dat de fraaie Nefertete — echtgenote van de legendarische Echnaton (veertiende eeuw v.C) – het zonder zeep, parfums en poeder moest stellen’, stelt Ben snedig vast.
In de Bijbel is eveneens sprake van zeep (Jeremia 11:22), al vraagt onze Ben zich af of het Hebreeuwse woord borith wel juist is vertaald. Zijns inziens was het de gebruikelijke term voor reinigend of wassen materiaal. ‘In de Engelse vertaling spreekt men van sope, niet van soap’.
En zo stuift hij door de aloude geschiedenis van de Sumeriërs, Assyriërs, Egyptenaren, Grieken en Romeinen naar de Germanen, via leuke weetjes, waaruit blijkt dat onze ‘heidenen en barbaren’ van vroeger geen vervuilde wezens waren… De Germanen waren weer een volk dat de zeep opnieuw uitvond! Ze hadden vloeibare en week-vaste stoffen. De arts Galenus (131-201) schreef dat de stofwerd gebruikt om het vuil van kleren en lichaam weg te nemen, en ook om de haren te kunnen wassen. De Germanen waren dus schone lieden.
Zeep bleef in de Middeleeuwen, maar bleek onbekend in de tijd van de Zonnekoning. Dit heerschap was op tien pas afstand al te ruiken. Onder Napoleon werd Frankrijk weer rein en begon de zeep een zegetocht over Europa. In Engeland was de start in Port Sunlight. Sunlight werd een onvergetelijke naam. Van Eysselsteijn heeft als motto voor zijn beschouwing: ‘Zindelijkheid is voor het lichaam, wat lieftalligheid is voor de ziel’, Hij kon het soms heel treffend zeggen.