Met Erik Harteveld kun je een oorlog winnen D.v.h.N. 23-12-2013

Met Erik Harteveld kun je een oorlog winnen D.v.h.N. 23-12-2013

Met Erik harteveld kun je een oorlog winnen

REPORTAGE
BOEKPRESENTATIE
Door Joep van Ruiten

Olst Paul Abels van uitgeverij AfdH vroeg of we vooraf ook ‘de bunkers’ wilden bezoeken. Bunkers? We kwamen voor de presentatie van het boek Koude oorlog aan de IJssel van A.L. Snijders en Erik Harteveld op landgoed De Haere bij Olst. Vooral vanwege Harteveld, een onzer meest talentrijke schrijvers. Maar ach, nu we toch een keer in Overijssel waren, konden die bunkers er best bij.
Op de afgesproken plek werden we ont vangen met draaiend afweergeschut en bijbehorende kanonschoten. Konden we alvast in de stemming komen. Even later werden we, hobbeldehobbel, in de achterbak van een legervrachtwagen geladen voor een ritje richting IJssellinie. Gids Hans de Bruijn vertelde over een van de meest merkwaardige militaire verdedigingswerken ooit in Nederland gebouwd. Niemand mocht van het bestaan weten.
Op verzoek van Abels maakten Snijders en Harteveld samen met vormgever Martien Frijns een roman in brieven, spelend tegen dit decor. Snijders componeerde in de Achterhoek zeer korte verhalen (zkv’s) geïnspireerd op de IJssel en de bijbehorende linie. Harteveld stak in Groningen een slinks verhaal in elkaar over een ingenieur die al corresponderend verliefd raakt op een Sovjetarbeidster, in Leningrad wordt zij door een majoor gebruikt om ‘informatie te verzamelen’.
Dit alles geheel in de geest van de tijd. De Sovjets wisten in jaren vijftig en zestig heel goed hoe Nederland zich tegen het rode gevaar dacht te wapenen. In Overijssel daarentegen wist men van niets, een enkele burgemeester daargelaten. Pas in de jaren negentig begrepen ze in Zwolle en Deventer waarom hun ziekenhuizen zover boven het maaiveld waren gebouwd: om de gewonden van de Koude Oorlog droog te houden.
Dat over dit geheim nu een brievenroman is verschenen, nog net in het NederlandRuslandjaar, mag iedereen weten. Vandaar dat Abels ons na de bunkers, het hoofdkwartier en het hospitaal een feestelijke havezathe binnenleidde. Waar muziek klonk van Janfie van Strien en Alec Kopyt. Waar we werden toegesproken door de voorzitter van de stichting IJssellinie, dhr. ing J.C. Duivenvoorden. Waar een App werd gepresenteerd.
Tommy Wieringa mocht het eerste exemplaar van Koude oorlog aan de IJssel overhandigen. Hij deed dit aan majoor Parchomov, op papier een KGB-agent in ruste, maar in De Haere onverminderd boos over de wanprestaties van Andropov, Gorbatsjov en Jeltsin. De aanwezigen vooraan herkenden onder de platte pet en achter de medailles de acteur Erik Harteveld. De aanwezigen achteraan hoorden hoe de voordrachtskunstenaar Harteveld nijdig een boek op de grond smeet.
Zodat we er snel een blik in konden werpen. Vormgever Frijns had er een dossier van gemaakt, met foto’s, getypte brieven en verslagen van overleg tussen kolonel Chomenko en majoor Parchomov. We zagen krantenknipsels, foto’s van de Watersnood in 1953, Russische kaarten van de IJssellinie, foto’s afkomstig uit het bunkercomplex. We lazen dat ‘de uitgever er aan hecht te benadrukken dat de Koude oorlog aan de IJssel een werk van fictie is’.
Toen Van Strien en Kopyt hun instrumenten weer voor even deden zwijgen, bleek Harteveld omgekleed in een artistiek zwart tenue om fragmenten voor te lezen waarin sprake is van ontluikende liefde en vloekende Sovjets. Daarna kreeg Snijders kort gelegenheid voor het verklanken van zkv’s die in
het boek aan Harteveld zijn gericht, maar in De Haere voor allen waren bedoeld. Waarop het signeren kon aanvangen.
Alsof het de gewoonste zaak ter wereld was, schreef Harteveld zijn opdrachten in het Russisch. Snijders noteerde tussen haakjes achter zijn naam bescheiden het woord ‘humanist.’

Winterzinnen
Koude oorlog aan de IJssel is verschenen bij uitgeverij AfdH. Prijs €24,50 (192 blz.) Erik Harteveld en A.L. Snijders treden zaterdag op tijdens festival Winterzinnen in Vledder. Zie www.zomerzinnen.nl