Nieuwe roman van Drentse schrijver dichter Gerard Nijenhuis Onteigening opent weg naar vrijheid D.G.P. 13-05-'89

Nieuwe roman van Drentse schrijver dichter Gerard Nijenhuis Onteigening opent weg naar vrijheid D.G.P. 13-05-’89

Nieuwe roman van Drentse schrijver/dichter Gerard Nijenhuis.
Onteigening opent weg naar vrijheid

‘Onteigening’ is de juridische term voor het aankopen door de overheid van privébezittingen ten behoeve van het algemeen belang. In Gerard , Nijenhuis’ nieuwe roman, ‘Onteigening’ , komt inderdaad zo’n juridische procedure voor. Maar in de titel heeft de auteur het woord een andere lading gegeven: het heeft meer de betekenis gekregen van vervreemding, ontheemding en van het vrij worden van banden waarin het ‘eigenste’, de geaardheid van de hoofdpersoon, gevangen zit. De juridische procedure van een onteigening is slechts de sleutel, waarmee de deur naar de vrijheid geopend wordt.

Door Jan Bakker

Hoofdpersoon is een Drentse jongen. Als homofiel denkt die zich veilig in Amsterdam. Daar ontvlamt zijn grote liefde voor een Van Deyssel-achtige professor in de letteren. Een liefde, die als kamertjeszonde beleefd moet worden omdat de literator tè bekend en bovendien gehuwd is. Het is een liefde die lijdt onder de wat hautaine onwil van de dominante stedeling, het heimwee van de jongen naar zijn Drentse dorp te begrijpen..
Dat heimwee uit zich in het bijhouden van een kaartsysteem, waarin de jongen na elk bezoek aan Drenthe het doen en laten, zeggen en zwijgen van familie, bekenden en relaties vastlegt. Die aantekeningen vormen stukjes van een puzzel, die maar geen compleet beeld van de werkelijkheid oplevert. Er blijft mysterie. Totdat de jongen telegrafisch naar huis geroepen wordt. In snel tempo volgen dan de ontdekkingen elkaar op: bij nadere kennismaking blijkt het beeld dat de jongen zich via zijn archief van mensen gevormd had, niet overeen te komen met degenen met wie hij nader kennismaakt. Dat brengt hem steeds ‘verder van huis’. Als ten slotte zijn vaders huis onteigend wordt, is de band met het verleden verbroken en de stille hoop op een financieel rooskleurige toekomst vervlogen. Op dat moment komt de vriend uit Amsterdam te hulp en daagt alsnog een toekomst.

Detective
De vorm van Nijenhuis’ tweede roman doet denken aan een detective: bijna elk hoofdstuk vormt een stukje van de puzzel. Maar voor beter begrip is steeds weer een nieuw stukje nodig.
‘Onteigening’ vertoont sporen van het ‘Realisme’ uit de eerste decennia van deze eeuw, al wordt het verhaal meer getekend door weemoed dan door de somberheid, die voor die stroming zo kenmerkend is. Aan zijn stijl herkent men de dichter in Nijenhuis. Beschouwende tekstfragmenten bevatten prachtige beelden. Daarentegen worden – vooral in beschrijvingen vloeiende, poëtische zinnen plotseling verbroken door het staccato van een bijzin. Soms valt er zelfs nog een bijzin in een bijzin. Met zijn grote kennis van land en volk van Drenthe is Gerard Nijenhuis erin geslaagd, een aantal folkloristische elementen op organische wijze in zijn roman tot leven te wekken. Een boeiend verhaal dat jammergenoeg, naar ik vrees, buiten de provincie niet ten volle gewaardeerd zal worden.

Gerard Nijenhuis – ‘Onteigening’, Uitg.: Boom & Taconis, Meppel/Amsterdam.