Ontvolkte straten met Mans Tierelier D.v.h.N. 09-12-2008
Ontvolkte straten met Mans Tierelier D.v.h.N. 09-12-2008
Ontvolkte straten met Mans Tierelier
Tien jaar jaar geleden presenteerde de historische vereniging Carspel Oderen het 0-nummer van haar tijdschrift Spitwa(a)rk. Nu, veertig nummers later, wordt dit tweede lustrum gevierd met een speciale uitgave van het periodiek, geheel gewijd aan Douwes (1923 – 1998), die vooral grote bekendheid kreeg met zijn radioprogramma Mans Tierelier lôp met zien dweellocht deur Drenthe, met onvergetelijke figuren als Klein Rieksie en 01’Domnee. Douwes werd geboren in Klijndijk, dat behoort tot het ‘werkgebied’ van de hv Carspel Oderen: de ‘oude’ gemeente Odoorn.
Door Jan Wierenga.,.
Het omvangrijke themanummer dat vrijdag officieel wordt gepresenteerd, geeft een gedetailleerd overzicht van het leven en werken van Max Douwes. Een belangrijke aanleiding voor het verschijnen van het themanummer van Spitwa(a)rk was het feit dat vorig jaar de door Max Douwes gemaakt Drentse vertaling — ‘hertaling’, zoals hij zelf zei — van het Nieuwe Testament verscheen. Douwes was een gelovig man, die met veel gevoel de Schrift overzette in het prachtige Drents waarvan hij zich bediende. De opnieuw bewerkte – uitgave jaren na Douwes’ dood, kreeg veel publiciteit. Marcus Taco Douwes werd geboren in een onderwijzersgezin. Hij doorliep de hbs, gaf door allerlei oorzaken zijn studie medicijnen in Groningen op en kwam via zijn oud-schoolgenoot Tonny van der Veen terecht in het regionale radiowereldje van de RON(O). Hier vond hij spoedig zijn draai. Voor de regionale omroep maakte hij in het Drents zijn Mans Tierelier-verhalen, die al spoedig een begrip werden in
Noord-Nederland. ‘Op de avond van uitzending zijn de straten in het Noorden ontvolkt’, noteerde eens een journalist. De verhalen speelden zich af in een niet-be-
staand dorp, rond de kroeg van Jans Druppien. Mans Tierelier, een rondzwervende
muzikant — dweellocht = harmonica — deed regelmatig het dorp aan en vertelde over zijn ontmoetingen met personages als Zwiene Geert, Aorend van de Roege Bulten, Harm-Jan van ‘t Achterende, Meindert Pakdraod, snieder Smodde en de tweeling Matthias en Tobias. Maar de hoofdpersonen waren uiteraard Klein Rieksie en Old’Domnee.
Er is wel eens gezegd dat voor de lepe 01’Domnee de bekende predikant Harm van Lunzen van Odoorn model heeft gestaan. Maar dat was dus niet zo. Zo waren er meer misverstanden. Bep Douwes-Sybesma uit Hilversum, de 83-jarige weduwe van Max Douwes, vertelt in het speciale nummer van Spitwa(a)rk, dat sommigen werkelijk dachten dat het dorp van Mans Tierelier echt bestond: er kwamen bij de RONO brieven binnen, gericht aan de heer Tierelier. De afzenders wilden bijvoorbeeld weten waar het dorp zich bevond, want ze wilden er heen op vakantie… Vaak werd ook gedacht dat verschillende personen hun stemmen leenden aan de afleveringen van Mans Tierelier. Maar ook dat was niet zo: Douwes deed alles zelf. Feitelijk bediende hij zich slechts van twee stemmen: die van de verteller Mans Tierelier zelf en die van Klein Rieksie. Het hoge, wat geknepen stemmetje van Klein Rieksie zal velen nog in de oren klinken. Bep Douwes vertelt dat Max soms zelf Drentse woorden bedacht: “Klein Rieksie nevelde over de weg. . .. Dan zie je ‘m hollen.” Max Douwes gaf zijn loopbaan een nieuwe impuls door te gaan werken voor de televisie; als regisseur van onder meer de bekende serie Stiefbeen en Zoon. Minder bekend is wellicht dat hij ook faam genoot onder liefhebbers van de damsport, en dan vooral als bedenker van hogelijk gewaardeerde damproblemen van zeer hoog niveau. In Spitwa(a)rk doen eigen redacteuren en gastschrijvers als Lukas Koops en Henk Nijkeuter leven en werken van Douwes in al zijn facetten uit de doeken. Uiteraard ontbreekt ook een Mans Tierelier-verhaal niet!
Het blad is vanaf 12 december verkrijgbaar bij Geerts Warenhuis in Exloo, Boekhandel Boelens in Emmermeer en bij Kes Totaal en de bibliotheek in Valthermond.