Orwell in Drenthe A.E. 23-11-1983
Orwell in Drenthe A.E. 23-11-1983
Orwell in Drenthe
‘t Maondblad Drenthe is ‘n degeliek blad. Dat daor kuj niet veul van zeggen. Je heurt d’r nooit wat over. ‘t Is gien floddermadam. An satire of spot doet ze neet. ‘n Klein moppie daor zòlfs een fatsoenlek en bedaord publiek um glumlachen kan. Dat is zowat alles.
Oet ‘n vraogenliest ‘n posie leden rondstuurd, bleek dat ‘t blad niet Iezem weur. Dat is zunde. Al was ‘t maor vanwege de mooie vraoggesprekken die Sjouke B. Dekker as ‘n Drentse Bibek an dizze en gene aofnimp. En zunde is ‘t ok van al die economische ciefers die met zo veul vliet bij ‘n kaner braacht wordt over dinger waor je nog nooit over naodaachd hadden…
Nee, ‘t is ‘n best blad en dat is ‘t.
Neis
Maor nou hebt ze wat neis oetvunden um ‘t lezerspubliek wakker te kriegen. Benaom as ‘t zien vrije daogen opnimmen kan um ‘t Maondblad te lezen, mus d’r toch wat instaon dat aans was as aans. Dat niet in Oeze Volk stun, laot staon in Roet en nog minner in Oes Roet…
Nou is ‘t ja zowat 1984. En 1984 en de naodering daorvan is niet allèn ‘n reden veur ‘n neijaorszeupie, maor 1984 is ok ‘t jaor van George Orwell.
Orwell was ‘n Engelse schriever, die stark maotschappeliek interesseerd was. Nou schreef hij gien sociaole romans in de trant van Jan Mens of A.M. de Jong. Nee, hij verplaotste alles naor de tookomst. En tròk de lien die hij dizze tied zag deur naor 1984.
De wereld die hij in 1984 tiekent is ‘n angstege wereld. Alles is centraol regeld. De grote leider holt alles in de gaoten deur een oog dat alles zot. Van Orwell komp de oetspraok die tot ‘n vast gezegde weur: Big brother is watching you. Grote breur
holt je in de gaoten.
Redaksie
De redaksie van ’t Maondblad
Drenthe, vol ideeën die as harfstblaoden in ‘t bos op de redaksietaofel riegelden — vreug an ‘n hiele bult maensken: Zeg ies wat oj vindt van Orwell zien tookomstbeeld en de Drentse saomenleving. En um de maensken bij ‘t denken wat
gaangs te helpen deden ze d’r ok nog ‘n bladziede bij van ‘t book dat Van der Kley veur jaoren schreef over ‘t Drentse volkskarakter.
Van der Kley
Van der Kley was van hoes oet unnerwiezer en warkde jaoren lang an de Volkshogeschool in Havelte. Hij is nog niet verge ten. Hiel wat cursussen gaf e an Drentse boerenjongs en wich ter en leerde zo de Drenten nog beter kennen. Hij schreef zien boekie met verstaand. Vanzòlf gung hij, zoas zo vaok, oet van de zand-Drenten en dat is wal ‘n beparking. Net of ‘t veen niet mettelt. Net of de aole dòrpsdrenten ‘n beter soort bint. ‘n Misverstand daj al meer tegenkomt.
Hoe of ‘t ok is, dudelk is wel dat de aofgeslotenheid van oeze dorpen ‘n grote invloed har op de maensken die daor woonden. Maensken waren op ‘n kaner anwezen. Aofhankeliek. Zij zaten an ‘n kaner vast, kunden
niet vot. Verhoezen deden ze niet zo makkelk. Zie kunden zuk niet permitteren dat ze drokte kregen. En zo ontstun dat kieken naor mekaor, dat loeren, dat wij allemaol zo good kent. „Waor doet ze ‘t van…” „Kiek ies, zie bint al weer bij ‘t pad… Waor zulden ze hengaon?
Alles weet wij, alles ziet wij, niks zegt wij, maor verbòrgen warkt alle kennis deur. Wij holt ’n kanner in evenwicht. In die sociale controle zit ok wat hierl goods”. Wij waokt en zörgt wij loert en helpt. Maor zoas lest één van de olleren zee: ’t was wal te gek zoas wij deden. En ‘t is waor,je dusde niks. Aj wat neis neudeg waren, mus die ankoop an de buren „verkocht” worden. Ja… wij hadden al zo laang wacht, nou mus ‘t wel…
Orwell tekent ‘n wereld die open lig, waor alles deurseind wordt. Wij hadden zun saomen- leving en goddaank raok wij d’r aof. Wij •duurt „ik” zeggen. Ik ken maensken die veur ‘t eerst van heur leven ‘n plakkaot veur ‘t glas hungen — tegen de bewaopening of veur ‘n partij. In Drenthe komp langzaom maor zeker ‘n proces van individualisering op gang.
En wat in Holland ‘t ik-tiedpark neumd wordt, de fase van ‘t egoisme, heufwij niet bang veur wezen. Want ‘t dôrp zit oes nog zo in ‘t bloed, dat wor wij nooit kwiet. Zòlfs al wolden wij hiele maol veur oes zòlfleven, dat doe wij niet, wij kunt het gewoon niet. Orwell heb wij al had. Drenthe komp vanoet zien achterstaand in de veursprong. Dommit zit wij op de eerste rij. Ja, zo optimistisch bin ik.
Van der Kley zien kalme bokie en de boze dreum van Orwell. Twee oeteinden bint het en wij leeft hier kalm en wel in het Drentse midden. En begunt zachiesaan oes zòlf te worden as laotkommers van de geschiedenis.
Schrievers
Bij oeze schrievers kuj zeen wat of ik bedool. Die duurt — de jon geren veurop, maor ok bij de olleren brek het deur — te schrieven over dizze tied. Zie duurt veur heur mening oet te kommen, zie kruupt vot under ‘t wij en duurt te staon veur wat ze zegt en schrieft.
In ‘n gemienschup — want dat blief wij — waor maensken zuk zòlf wezen duurt, kan Orwell -oes niet bang meer maoken. Maor hij zorgt d’r wel veur dat
wij scharper tookiekt en oes zôlf bescharmt tegen de blik die alles zot, zodat wij veur oes zòlf schrieven/zeggen/lezen kunt wat wij wilt.
Altied weer, doe wij zwaor op de haand over de tookomst. Gien wonder met alle gevaoren en problemen. Maor laot wij ok zeggen duren dat dizze on wikkeling ok al is e niet Drens eigen, ‘n hiele gooie is. Umdat maensken pas zuk zôlfwordt as ze zeggen duurt waor ‘t op steet zunder wat veur autoriteit ok.
Orwell tekent ‘n patriarchaole, gezags-maorschappij, waor de waorheid verdreit wordt. Oorlog is vrede zeg de Partij oet Orwell zien book en wel heurt niet ‘t CDA dat tegenstemmen smoort?
Komp Orwell dan toch oet, wordt het één grieze massa? Nee, aal meer maenseken boeten en binnen Drenthe leert deur de leuzep dòrp, van de kerk, van welk’gèzag ok, hen te prikken op zeuk naor wat waor en good is.
Ik geleuf — ok veur 1984 — an de menselieke meugeliekheid um saomen televen en tochje zòlfte blieven. ‘n Mooi ding um in de maond dezember, as sunterkla-
os je ‘t book van Orwell daon hef, ies nao te lezen in ’t Maandblad Drenthe wat of ze daor denkt van dat 1984 dat niet zo wied meer aof is.