Over knienen en doezendpoten D.A.G. 29-12-'89

Over knienen en doezendpoten D.A.G. 29-12-’89

Over Knienen en doezendpoten
‘tis maor hoe aj ’t bekiekt

Deur Lukas Koops

Zo now en dan koj ze tegen in de kraant; ingezunden brieven waorin de schriever van argernis wild um zuk hen schupt. Hondestront, asielzuukers en veur dom en zolfzuchtig versleten politici bint dankbaore thema’s. En smaangs is het gebruuk van de streektaol op schoel de anleiding tot slim veul grammietegheid. Niet het alledaogse gebruuk deur de kinder die van hoes oet dialect praot, nee, dat is best, maor bewuste andacht der veur in de lessen deur de leerkrachten. Zunde van de tied, laot’ ze maor goed Nederlaands leren en Engels is toch veul belangrieker bint de veurnaomste argumenten tegen ‘t dialect. En het bint niet iens allent meènsen waorvan je niet jVrumd opkiekt dat ze narrings over naodeènkt die dit soort geluuden laot heuren. Ok 1u die acht word met ienige deskundigheid over zaoken te oordielen gaot zuk hieran te boeten. En olders van jonge kinder niet te vergeten. Luuster maor ies as ze met heur kioost drok revelend ‘t schoelplein ofloopt. Zie doet slim heur best te veurkommen dat ‘t Drèents klinkt wat heur over de lippen komp, maor met Nederlaands hef ‘t ok beslist weinig van doen.
Welk gevuul zit hier achter? Veul Drèentse olders bint bang dat heur kinder in de maotschappij gien kaansen kriegen zult as ze niet geef algemien beschaofd Nederlaands praot. Diezôlfde olders bint zlf in de streektaol grootbracht en hebt nooit diè kaansen had die ze heur kinder zo geern gunt. Daor bint veul redens veur. Maor het gemis an iegen kaansen wiet ze veur een belangriek diel an heur iegen taolachtergrond. Geforceerd wordt de iegen achtergrond, wordt de iegen wortels ontkend of verdrungen. Dat ze met het gebrekkige Nederlaands waorin zie heur kinder now in de muut kompt eerder een negatief dan een positief rissultaot bereikt dringt niet genog deur. En de schoel die der bewust veur kôs um binnen de schoelmuren met streektaol gaangs te wezen is in heur ogen dom bezig. Perbeer zukke meènsen maor ies tot aandere gedachten te brengen.

er is de ofgelopen jaoren al veul zegd en schreven over tweetaoligheid en tweetaolig underwies. Wat oet underzuuk zo staodigan dudelijk wordt is dat der in elke geval nogal wat bezwaoren bint tègen het weren van dialect oet de klas. Waor ‘t um giet is dat jonge kinder zuk thoes vuulen moet op schoel. D aorbij giet ‘t niet allent um een gezellig lokaol, een slim aordige juf of meester of antrekkelijk lesmateriaol, maor benaom ok um de taol. As kinder thoes wend bint Drèents te praoten en de schoel giet daor hielemaol an veurbij, dan giet het kind de iegen taol- en ervaringswereld vrumd vinden. Veur dizze kinder kan ‘t dan moeilijker worden goeie schoelrissultaoten te bereiken.
Oet de literatuur blek dat as kinder boeten de schoel weinig in contact kompt met het Nederlaands ze in ‘t naodiel bint as de streektaol boeten de schoeldeur holden wordt. Der mot op schoel vanoet het kind daacht worden. Benaom in de leegste groepen wordt veul praOt. En as een kind daorbij ‘t iegen dialect kan bruuken is het veul spontaoner umdat hum dat iegen is. Staoj dat niet toe dan wordt de wereld van dat kind niet serieus nummen. Zukke kinder gaot zuk onzeker vuulen en kriegt spreekangst as ze wat in ‘t Nederlaands moet oetstukken. Ze gaot zuk sociaol en emotioneel allent vuulen. Ze wordt mondddood maokt of in ieder geval minder mondig. Het gebruuk muggen maoken van de streektaol zôrgt der veur dat dialect praotende kinder beter met an doet met gesprekken in de klas. Laoter zult ze daordeur ok minder muite hebben met ‘t Nederlaands.
Andacht veur het Drèents giet dus beslist niet ten koste van het Nederlaands. Je leert niet de iene taol ten koste van de aander. Iederien mot goed Nederlaands leren spreken, maor daorbij kuj gebruuk maoken van tweetaoligheid. Het is een veurdiel um tweetaolig te wezen. Je leert dat der verschillende menieren bint um te communiceren. In de iene situatie gebruuk je de iene, in de aandere situatie de aandere menier. Dat is een verrieking.
Het hef lang duurd veurdat ok van officiële kaant andacht besteed weur an de streektaol. Dat is gelukkig veraanderd. Via ‘t underwies leerlingen kennis en inzicht bijbrengen umtrent betiekenis, gebruuk en vôrm van taol wordt now algemien belangriek vunden. Dat betiekent ok andacht veur taolvarianten. Veur streektaol dus. Ok veur het Drèents.
In Drenthe gebeurt goeie zaoken op ‘t gebied van streektaol en underwies. Deènk maor ies an De Eekhorst. Het jongste initiatief was een maond leden de prissentaotie van het lessenpakket ‘Van kabouters, knienen en doezendpoten’. Naodat in 1988 alle Drèentse basisscholen een lessenpakket streektaol veur de hoogste klassen ontvangen hebt, kriegt now al dizze schoelen het jongste pakket veur de leegste groepen. Het materiaol is saomensteld deur Jan Tissing van het project Drentse Taol en Aafke Holman van de Stichting Onderwijsvoorrang Zuidoost-Drenthe. De kwaliteit van het materiaol is zodaonig da’k mij goed veur kan stellen dat leerkrachten der vot met gaangs wilt. Der is vanoet het underwies al veul vraog naor. Een goeie zaok. Het Drèents in alle schoelwarkplannen mot de volgende stap wezen. Medezeggenschapsraoden die nog twiefelt of ‘t allemaol wel zo neudig is en wat of ‘t now eigenlijk inholdt moet de 1u van Dreèntse Taol maor ies neugen veur een zaokelijke olderaovend. Zie kompt der gee over vertellen.