Peter van der Velde gelooft er niet zo erg meer in Geen Drents op schoolplein Dr. Crt. 22-03-1997

Peter van der Velde gelooft er niet zo erg meer in Geen Drents op schoolplein Dr. Crt. 22-03-1997

Peter van der Velde gelooft er niet zo erg meer in
Geen Drents op schoolplein

Wetenschappers voorspellen dat de streektalen en *adsdialecten in ons land in de eerste helft van de volgende eeuw zullen verdwijnen. Oude Drentse woorden en
begrippen als riw (gereedschap) en paartie luu (sommige mensen) zijn al volledig uit de spreektaal verdwenen. Otie werd opoe en opoe is inmiddels onomkeerbaar oma
geworden. Peter van der Velde (79) uit Roderwolde is een van de grondleggers van de Drentse streektaalbeweging. Hij kijkt met gemengde gevoelens terug op een
leven waarin de wens om de streektaal van de ondergang te redden een belangrijke culturele drijfveer was.

eter van der Velde probeert momenteel te herstellen van een deprimerende periode waarin hij ernstig ziek is geweest. Hij kan zich niet voorstellen dat hij ooit nog eens een podium zal beklimmen zoals hij dat in zijn leven zo vaak heeft gedaan. Als het aan echtgenote Alke zou liggen dan zou hij in ieder geval de pen nog weer eens ter hand nemen, om een verhaal of een gedicht te schrijven. Maar ook daaraan heeft de voormalige hoofdonderwijzer, dichter, schrijver en zanger geen behoefte meer.

Door Ab Drijver

Als hij terugblikt op de vele jaren waarin hij zich heeft ingezet voor het behoud van de
streekcultuur, dan is hij weinig optimistisch gestemd. „Ach, wat zal ik er van zeggen. Ik heb al een beetje afstand genomen van alles. Ik hoop dit jaar tachtig te worden. Als je op deze leeftijd bent gekomen, dan heb je niet zo veel meer te melden. Als je mij vraagt of alles wat ik voor de streektaal heb gedaan volgens mij zin heeft gehad…. tja… dan moet ik eerlijkheidshalve zeggen dat ik daar wel eens aan twijfel. ”
Van der Velde stelt vast dat de schooljeugd in de gemeente Roden nauwelijks nog Drents spreekt. „Er is in ieder geval geen schoolplein meer waarop het Drents nog overheerst. En dat is een proces dat niet meer gekeerd kan worden. De streektaal is al bijna verdwenen en wat er nog van over is dat is heel erg verwaterd. Ik merk het helaas ook als ik het werk van hedendaagse Drentse schrijvers en dichters lees. Het Drents dat zij gebruiken is niet mooi. Het is veel te veel vernederlandst.”
Enerzijds ervaart Van der Velde deze ontwikkelingen als normaal en kan hij zich er bij neerleggen. Hij is het dan ook eens met de wetenschappers die beweren dat de streektaal aan de vooravond van de ondergang staat. Maar aan de andere kant knaagt er toch ook een gevoel van weemoed en teleurstelling. In zijn eigen Noord-Drentse dialect verwoordt hij die gevoelens treffend. „Die mooie oalde Dréentse toal, daj zomoar opzied drukt worden deur het Nederlands, dat eingelk moar een soamenroapsel is… dat muit mij wel ja. ”

Peetvader
De voormalige hoofdonderwijzer van de lagere school in Roderwold is de peetvader van alle hedendaagse Drentstalige zangers en zangeressen. Al in 1938 stond hij op de planken met Drentstalige liedjes en conferences, en in de jaren die volgden was hij de artistieke motor van het Bonte Bitse Cabaret (BBC), waaruit later de Bekketrekker ontstond. Na de oorlog sloeg deze cabaretgroep de vleugels uit. Er werd opgetreden in het hele Noorden en het succes was ongekend groot.
Nooit eerder in de geschiedenis van. Drenthe was een amateurgezelschap dat liedjes en conferences in de streektaal bracht zo populair geweest.

Peter: „Het was een machtig mooie tijd. Met het Bonte Bitse Cabaret hadden we ieder jaar, wanneer er weer een een nieuw programma klaar was, zes zaterdagen achter elkaar de zaal van café De Vries in Roden ‘vol. Met De Bekketrekker gingen we met de hele groep op de fiets op pad en het vervoer gebeurde ook wel met paard en wagen. Na de oorlog gebruikten we soms een auto, maar ik herinner me nog dat die na een optreden in Bunne door de plaatselijke jeugd moest worden aangedrukt. Anders waren we er niet eens mee thuisgekomen. ” In 1945 kreeg Peter een baan aan de openbare lagere school in Steenbergen. Daar ontmoette hij de jonge onderwijzeres Alke Calker, met wie hij inmiddels 45 jaar getrouwd is.

Peter en Alke kijken samen terug op een boeiend leven. Allebei waren ze volop actief
in het sociaal-culturele leven van de gemeente Roden. Peter kreeg daarvoor erkenning in de vorm van een ereburgerschap van de gemeente. Hij was een van de oprichters van de Historische Vereniging Roon en was er tien jaàr voorzitter van. Alke is nog steeds actief in de bejaardensoos en ze is ook op andere terreinen nog volop bij het plaatselijke culturele leven betrokken.

Zonder begeleiding
Jarenlang trok het echtpaar met een Drentstalig liedjesprogramma door het Noorden.
De teksten en melodieën waren van Peter, Het duo zong steevast zonder muzikale begeleiding. Peter: „Net zoals dat in vroeger tijden in de volkscultuur normaal was. ” In 1986 verscheen een deel van hun repertoire op de elpee Leid’ies oet Noordenveld.
Als dichter behoort Peter van der Velde tot de top van de streektaalliteratoren. Een selectie uit zijn werk werd gepubliceerd in de (in 1984 verschenen) dichtbundel Wilwaark.

De vele verhalen en columns die hij in de loop der jaren schreef (en deels op culturele bijeenkomsten voordroeg) werden onder meer gepubliceerd en vastgelegd in streektaalbladen als Roet en Oeze Volk, in verschillende kranten en periodieken en op de inmiddels historisch-waardevolle elpee Stemmen uit Drenthe. Peter was verder onder meer zeer nauw betrokken bij de samenstelling van de officiële Drentse spelling. Ook was hij (mede)samensteller van verschillende boeken, waaronder een gedegen werkstuk over de historie van de gemeente Roden. Peter haalt zijn schouders op als zijn echtgenote oppert dat er nog best een bundel zou kunnen verschijnen van werk dat ongebruikt in de kast ligt. „Het beste wat ik heb geschreven is al gepubliceerd”, glimlacht hij. „Waarom zou ik dan nu nog werk aanbieden dat ik tijdens de selectie voor de bundel Wilwaark opzij heb gelegd? Ik ben er aan
gewend om het werk van anderen kritisch te beoordelen. En eerlijk gezegd ben ik niet vaak onder de indruk van de kwaliteit van het werk dat in Drenthe zoal gepubliceerd wordt. Mijn maatstaven liggen blijkbaar vrij hoog. En ik zie niet in waarom ik met een minder kritische blik naar mijn eigen werk zou moeten kijken. ”

Taolkwis aflevering 4
Doe mit en win een mooie pries! Een weekpries of zôlfs (aj 4 keer mitdoet) de heufdpries ! Maak bij elke vraoge het rondtien veur het goeie antwoord zwart. Stop het formelier bij Warenhuus Vanderveen in Assen in de busse, die in de Drentse kamer stiet, of stuur het op naor Drentse Taol, Postbus 78, 9400 AB Assen
Inlevern of opsturen veur maandag 31 meert.

1: Aj an ‘t luzeknappen bilit, dan:
0 vang je luizen
0 borstel je je haar met een harde borstel
0 doe je niks

2: ‘Vlinder’ is een bekend streektaallied van:
O Duo Karst
0 de Fiebeldekwinten
O Ede Staal

3: ‘Bouwmannegien’/- ‘akkermannegien’ is de Dreentse naam veur een:
0 patrijs
0 tapuit
0 kwikstaart

4: Bij Radio Drenthe in het programma ‘Hemmeltied’ kuj de ‘trots van de buurt’
worden. Dizze onderscheiding wordt miestal anlangd deur:
0 Harm Dijkstra
0 Henny Kuijer
0 Lukas Koops

5: ‘Damberen’ en ‘dankberbeien’ bint Dreentse namen veur:
0 zwarte bosbessen
0 jeneverbesbossen
0 kruisbessen

6: De boswachter die geregeld mit Jan Tijink op stap is in het netuurpregramma ‘De muite weerd’ op Radio Drenthe, het:
0 Gerard Gras
0 Lukas Koops
0 Hendrik Lanjouw

7: Maak de volgende Dreentse uutdrokking of: Hij zoch spek in een:
0 iezerwinkel
0 hondenust
0 stokkien biestevleis

8: ‘Batterink’/’iesloper’/- ‘glaezenwupper’/’tirreltop’ bint Olde namen van
verschillende soorten:
0 vogels
0 insekten
0 tollen

9: Het nummer van de Taoltillefoon van Drentse Taol is:
0 0592-33 80 80
0 0592 – 38 11 73
0 0592- 38 11 11

10: Een van de boeken van Jans Polling hef as titel:
0 Troost veur kerels
0 Een bakkie troost
0 Troost veur de vrouw

11: Een van de vaste neislezers bij TV Drenthe is:
0 Gemma Groot Koerkamp
0 Albert Haar
0 Henk ten Oever

12: Een bekende Dreentse tenielschriever woont in Roswinkel. Hij hef daor ook
een eigen theater. Zien naom is:
0 Bart Veenstra
O Herman van de A
0 Willem van Eggengoorde

Niet vergeten in te vullen:
Naome:

Adres:

Postcode + Woonplaatse: