Schrijver Lukas Koops 'Eigen omroep belangrijk voor identiteit provincie' M.C. 29-09-2006

Schrijver Lukas Koops ‘Eigen omroep belangrijk voor identiteit provincie’ M.C. 29-09-2006

Schrijver Lukas Koops: ‘Eigen omroep belangrijk voor identiteit provincie’

RTV Drenthe brengt niet alleen nieuws, het is ook regematig onderwerp van het nieuws geweest. Zeker dit jaar, waarin vermetele koppen duidelijk taal spraken: ‘Bijltjesdag bij RTV Drenthe’, ‘Sportredactie omroep Drenthe geschorst’, ‘Spanning stijgt bij RTV Drenthe’, ‘Opstand bij RTV Drenthe’. Het zijn maar enkel voorbeelden waarmee de regional omroep zelf een belangrijke plaats op de voorpagina’s opeiste. ‘De actualiteit heeft me nogal eens ingehaald’, zegt Lukas Koops, schrijver en damensteller van het zaterdag te presenteren jubileumboek ‘Altijd in de buurt!. ‘Zestig jaar regionale omroep in Drenthe’.

Roerige geschiedenis van RTV Drenthe te boek.

Hoewel, jubileumboek. Het is een kwalificatie, die Koops niet direct aan het 232 pagina’s tellende werk zou willen meegeven. ‘Het mag dan verschijnen ter gelegenheid van die mijlpaal van 60 jaar, ’t is niet alleen louter juichend geworden. Er is veel goeds tot stand gebracht, veel moois gedaan, maar ik heb de werkelijkheid niet mooier willen maken dan ‘ie is. In gescheidenisboeken wordt de oorlog ook niet overgeslagen. Er is natuurlijk nogal eens wat aan de hand geweest’.

Zoveel zelfs, dat het voldoende stof opleverde voor het speciale hoofdstuk ‘Eeuwig gedonder’, waaruit moge blijken dat schermutselingen als een rode draad door de geschiedenis van de regionale omroep lopen. Geregeld was er herrie in de tent, zoals Koops het zelf omschrijft. Hij vindt het wel iets hebben. ‘Toen ik nog in het onderwijs zat en ik was een week niet aanwezig, dan was er nooit iets gebeurd. Kom je een paar dagen niet in de studio, is er altijd wel wat aan de hand geweest’. Hij stelt het overigens wel op prijs een nuancering aan te brengen. ‘De aandacht van de geschreven media voor de perikelen bij hun collega’s is ook wel eens overdone geweest. Men was er al te vaak als de kippen bij om het volk van deze ruzies op de hoogte te brengen’.
Om de deadline voor ‘Altijd in de buurt!’ niet in gevaar te brengen, stopte hij z’n geschiedschrijving met het moment dat voorzitter Herman Lange van de Raad van toezicht van RTV Drenthe boos opstapte vanwege een gebrek aan vertrouwen in gedeputeerde Henk Weggemans, die de omroep in z’n portefeuille heeft. ‘Je moet ergens een punt zetten. Dat was op 23 juni van dit jaar. Toch is het niet zo dat het boek alleen wordt gekenmerkt door personele beslommeringen, intriges en gekonkel. Het geeft ook een helder beeld van de noodzakelijke pioniersgeest, het doorzettings-en improvisatievermogen, onversneden teamspirit, de wil er samen wat van te maken en de euforie na geslaagde missies. Daarnaast was RTV Drenthe bakermat voor veel jong omroeptalent.

Programmamaker
Lukas Koops (53) is sinds 1995 bij de omroep in dienst als programmamaker. Hij presenteert twee radioprogramma’s: Podium 30 over kunst en cultuur (zondagochtend tussen 10.00 en 12.00 uur) en het interviewprogramma Afspraak Beilerstraat (donderdagmidag van 16.00 tot 17.00 uur). Hij staat voor drie dagen per week op de loonlijst, de overige twee vult hij met freelance werkzaamheden op een breed terrein.

Het op schrift stellen van de lange historie van de regionale omroep in de provincie was een eigen initiatief. Hij kreeg het boek ‘Martinikerkhof 23, 50 jaar Radio Noord’ over de historie van Radio Noord weer eens onder ogen. ‘Noord’ en ‘Drenthe’ hebben een gezamenlijke geschiedenis, maar deze provincie kwam er daarin maar bekaard vanaf. ‘Het leek me de moeite waard dat toch maar eens op te pakken, want er liggen natuurlijk wel zestig boeiende jaren achter ons’.
De geschiedenis begint in 1946 met de oprichting van de RON, later de RONO en weer later Radio Noord. In de tweede helft van de jaren tachtig ging Drenthe de strijd aan met de Groninger partners: men vond het wel tijd worden voor een geheel eigen provinciale omroep. Onder aanvoering van toenmalig CDA-gedeputeerde Jan Hollenbeek Brouwer werden de barricaden beklommen en de tegenstand vanuit de buurprovincie ten spijt (geldverspilling, kwaliteitsverlies) ging Drenthe per 1 januari 1989 op eigen benen verder.
Hoewel RTV Drenthe (de televisietak ging in 1995 van start) nu vanuit de modern ingerichte studio’s aan de Beilerstraat in Assen met name een actualiteitenzender is, ligt de basis toch vooral bij de cultuur. Lokas Loops: ‘De omroep is door de jaren heen van grote betekenis geweest als podium voor muziekanten, schrijvers en dichters. Door dat podium heeft de streekcultuur zich enorm kunnen ontwikkelen. Artiesten hebben de kans gekregen zicht te presenteren, radiomakers als Tonny van der Veen, Hans Heyting en Max Douwes ontdekten en stimuleerden nieuw schrijf- of dichttalent’. Omgekeerd deed dat ook opgeld: de radio werd groot door de belangstelling voor het cultuuraanbod.

De streektaal

Hetzelfde geldt voor de streektaal: het dialect heeft een enorme stempel gedrukt op de ontwikkeling van de regionale radio, de radio deed dat ook op de streektaal. Toch is het gebruik ervan door de jaren heen omstreden gebleven, stelt Lukas Koops.
‘Zolang er regionale radio is – en later ook televisie – zijn er voor- en tegenstanders van streektaalgebruik. Niet alleen bij programmamakers, maar ook bij kijkers en luisteraars’. Zelfs nu het omgaan met de streektaal is vastgelegd in officiële beleidsstukken is aan de soms felle discussies geen eind gekomen. ‘Het heeft te maken met de bredere ontwikkeling binnen het omroepbedrijf, zegt Koops. ‘De Drentstalige makers van het Drents programma deden dat destijds in de eerste plaats vanuit persoonlijke betrokkenheid en enthousiasme. Ze stonden dicht bij de Drentse bevolking, de radio was een middel om de eigen identiteit te versterken’. Later, zo schetst hij, is het bedrijf snel verzakelijkt en geprofessionaliseerd: het pioniersgevoel verdween, het aantal professionele medewerkers zonder binding met de regio groeide. ‘Het kon niet anders’, zegt Lukas Koops, ‘maar darmee is wel een stukje eigens verdwenen’.

De financiën

Zolang de regionale omroep bestaat, zolang zijn er financiële problemen geweest. In het hoofstuk ‘En altijd weer dat geld’ gaat Lukas Koops dieper op de heikele materie in. Met name de laatse jaren is de leiding van RTV Drenthe regelmatig beticht van onderantwoord beleid en spilzucht met name voor de verhuizing naar een in de ogen van velen ‘extreem luxueus omroeppaleis’ aan de Beilerstraat. In het Meerjarenbedrijfsplan 2005-2008 werpen directie en hoofdredactie tegen dat juist de afgelopen jaren met 500.000 euro sterk is bezuinigd. De schrijver: ’De provincie wil een te strakke controle op de manier waarop RTV Drenthe met het geld omgaat. Men wil een toetsing van kijk- en luistercijfers, van waardering en eist daarbij een zeven. Dan gaat de provincie zich met de inhoud van de programma’s bezighouden en dat kan niet de bedoeling zijn, een stapje te ver. Daar moeten ze verre van blijven’. Hij vind het terecht dat het Commissariaat van de Media het procinciele bestuur een ‘te grote broek’ heeft verweten. ‘Bij de provincie doen ze alsof ze het tot op de laatste cent uit eigen zak moeten betalen, maar ’t is gewoon rijksgeld. De provincie is doorgeefluik, meer niet’.
Toch spaart hij ook z’n broodheer niet: ‘RTV Drenthe is vanaf 1989 wat het aantal zenduren betreft gaan uitbreiden op een manier die niet spoorde met de financiële middelen. Concurrentiepositie en ambitie hadden prioriteit ten opzicht van financieel- economische stabiliteit.
Je kunt dan geen zitten wacht op het moment dat je in de problemen komt en dat is de laatste jaren dus het geval’. Dat is volgens Koops de reden dat van een vernieuwende programmering al een tijdlang geen sprake meer is. ‘Naast een toenemende concurrentie en een minder herkenbaar geworden Drentse identiteit heeft dit gegeven vermoedelijk ook een bijdrage geleverd aan de dalende belangstelling voor de proramma’s,. De eerlijkheid gebiedt overigens wel te zeggen dat RTV Drenthe zich desondanks tot de best beluisterde regionale omroepen van ons land mag rekenen. ‘maar dat heeft ook te maken met de Drent zelf, verklaart Koops. ‘een Drent voelt zich meer Drent dan dat een Zuidhollander zich Zuidhollander voelt. Daar spint de omroep garen bij’.

De toekomst
Hoe de toekomst er voor RTV Drenthe uitziet nu de concurrentie zich ook steeds nadrukkelijker multimediaal presenteert, is voor Lukas Koops ongewis.’In het huidige bestel bepaalt het provinciaal bestuur waar de middelen voor regionale omroep zullen worden besteed. Dat is nu nog bij RTV Drenthe, maar dat is op termijn geen vanzelfsprekendheid’.
Ook technisch staan er grote veranderingen voor de deur: ‘Internet biedt de consument ongekende mogelijkheden. Wie niet op een bepaald uur kan of wil luisteren of zien, doet dat op een ander tijdstip. En wie een podium wil voor eigen muziek of poëzie kan ook op internet terecht’.
Hij persoonlijk vindt een eigen omroep per provincie wel een must, ook op de langere termijn. ‘Ik hoop en verwacht ook wel dat er een plek voor zo’n eigen station blijft. Dichtbij de mensen, deels in hun eigen streektaal. Het wegvallen daarvan zou een grote verschraling betekenen’.