Tied um op te schonen Pr. Dr.en Ass. Crt. 29-06-'88
Tied um op te schonen Pr. Dr.en Ass. Crt. 29-06-’88
Tied um op te schonen
In ‘t jaor 1910 schreef de Drèentse schriever Jan Fabricius in een artikel dat ‘t warkvolk op de plantages in Indië ‘koeliebeesten’ waren die allent ontzag hadden veur de knuppel.
Door Martin G. Koster
Een kleine 25 jaor later schreef de latere NSB’er Jan Jantines Uilenberg ‘t lied ‘Mijn Drenthe’ dat tot op de dag van
vandage ezungen wordt bij to nielopvoerings. Staonde. ‘t Drèentse volkslied, eschreven deur een laandverraoder. Daor bi’j mooi klaor mit, aj Drent bint of van toniel holdt. Bij de vertoning van de tillevisieserie ‘Holocaust’ een jaor of wat terugge, weur in de inleiding de Drèentse schriever Anne de Vries an ehaald die ezegd hef: ‘Laow ‘t mar toegeven, wij muchen ze niet, de Jeuden’. Een aandere Drèentse schriever is Jan Naarding. Vierentwintig jaor nao zien dood is hij gedurig in ‘t neis. Dr. P. Th. F. M. Boekholt schreef in opdracht van ‘t Naarding-lnstituut een rapport daor as hij verslag in dôt van de gedragingen in de periode 1939-1947 van Jan Naarding. Ie hebt daor al ‘t ien en aander over lezen kunnen. ‘t Bestuur van ‘t Instituut vun gien anleiding in ‘t rapport um de name te veraandem, ‘t veurmalig verzet (en dan hej ‘t over mèensen die recht van spreken hebt!) en de zanger/joumalist Ab Drijver bint ofgemieterd hellig. Aandere schrievers bint er — op zien zachtst gezegd — niet barre wies mit dat de name ehandhaafd blef.
Ien van die schrievers bin ik. Mar ik bin de ienigste niet. Een paar namen van schrievers daor a’k zeker van wete dat ze de name van ‘t instituut graag
aans zien wilt: J. Berend Klônne, Miny Hofsteenge, Gerard Nijenhuis, Lukas Koops, Jan Zantinge en Gerard Stout. Mar der bint der meer. Ik kan allent veur mijzôlf spreken en dan zeg ik dat deur handhavinf van de name de streektaal veur de zoveulste maol in de rechtse tot ultrarechtse hoek edrokt wordt (kiek veur de aordigheid mar ies naor ‘t begun van dit stuk kien). En daor wil ik as Drèents schrievende en praotende niks, mar dan ok hielemaole niks mit te maken hebben.
En ‘t grootste diel van de schrievende Drèentse schrievers van dit moment hebt niks
van doen mit ‘t taalmisbruuk van mèensen as Uilenberg, Smit en Mulder. Die hebt ‘t zogenaamde Drents Eigene niet hoog in ‘t vaandel staon. Die schrieft en doet dat in ‘t Drèents umdat ze daor barre veule aordigheid an hebt. Zoas der veur, tiedens en nao de oorlogin ‘t Duuts eschrevenis deur mèensen as Tucholsky, Tho mas Mann en Heinrich Bôll, erkende anti-fascisten, zo wilt (op een bescheiden schaal) de mieste Drèente schrievers schrieven in een taal die onbesmet is deur Blut und Boden achtige invloeden.
‘t Zul een goeie zaak wezen as ‘t bestuur v ‘t NaardingInstituut wiedere discussie over ‘t oorlogsverleden van Jan Naarding veurkomen zul deur de name van ‘t Instituut onmiddellijk te veraandern in Drente Akademie of Poortmanhuus of wat dan ok.
Was Naarding dan zo fout? Lao’k ‘t zo zeggen: echt goed was hij in elk geval niet. Der bint teksten van hum an te wiezen in bladen daor as een goeie Nederlaander niet in publiceren zul en dat zeker niet go late in de oorlog. De inhold van een
paar teksten is zodaonig daj zeggen mut: hier gung de schriever te wied. Mar aj ’t hiele rapport deurleest, blef niet de indrok hangen dat Jan Naarding een minne was. Op grond van die indrok hebt, neem ik an, de mieste bestuursleden van ‘t Naarding-lnstituut ezegd: „Laow die name mar handhaven”.
Fout! Fout, umdat bij de mèensen nog jaoren hangen blef: der was wat mis mit die name. En zo kreg alleman die in ‘t Drèents schref een stukkien oorlogsverleden. Ok in de ink van dit stukkien zit veur een antal mèensen de zwarte kleur van ‘t fascisme.
Een oplôssing? Twei meuge lijkheden: De dochters van Jan Naarding stapt hen ‘t bestuur en zegt: wij wilt niet dat de name van oes pap nog langer gebruukt wordt veur ‘t Insti tuut; zuuk mar een aandere name. Tweide meugelijkheid: ‘t bestuur van ‘t Naarding-lnstituut tredt of. Der komp een nei bestuur en dat bestuur zeg: wij wilt een frisse start maken. Dat daorum neme wij een neie name veur oens instituut. De veurzitter herinnert in een vlammende toespraak an al ‘t goeie dat Jan Naarding nao de oorlog edaone hef veur de schrieverij in ‘t Drèents en kondigt dan zo’n vartig, viefenvar tig neie projecten van ‘t instituut an. Daornao kreg alleman een zeupien, wordt de leste ontwikkelings bij Omroep Drente onder de loupe eneumen, wordt de kaansen van de Grunniger Staalinisten (= de idolaote anbidders van zanger/schriever Edo Staal) bij Radio Grunning bekeken en giet alleman weer • an ‘t wark. De dichters probeert een dichtbundel te schrieven van literair niveau, de schrievers warkt an heur romans en Ab Drijver kreg een golden schaopekeutel veur zien elpee ‘Hoe was ‘t vrogger, bij oes in Bôrk’.
Gedichten uit Drenthe
Liefste
Ik mut nou gaon, mien nachtdienst is veurbij
Kom, liefste, maak ’t nou niet àl te mal
De hane van oen buurman kreide al
Straks komp oen man en binnen wij derbij
Meine Boswinkel