Unieke Poortmanfilms naar Drents Archief H.C. 21-06-2002

Unieke Poortmanfilms naar Drents Archief H.C. 21-06-2002

Unieke Poortmanfilms naar Drents Archief

DE WIJK/ASSEN – Dankzij een schenking door Jan Nefiens in De Wijk beschikt het Drents Archief in Assen sinds kort over niet minder dan tweehonderd unieke zwartwit films, die een beeld geven van het leven in Drenthe vanaf de jaren dertig tot het eind van de jaren zeventig in de vorige eeuw.

De films zijn gemaakt door Jan Poortman, die in 1897 in De Wijk is geboren en leefde tot 1984. Poortman was al een enthousiast foto- en filmamateur, toen nog bijna niemand een camera had. Hij legde het leven in het Drentse land en vooral in ZuidwestDrenthe vast op de gevoelige plaat. Vooral uit die vroege periode bestaat weinig beeldmateriaal. Dat maakt de collectie van Jan Poortman bijzonder waardevol.
TE GROTE MOND
Jan Poortman was in de vorige eeuw een bekende Drent. Hij was onderwijzer, leraar, feuilletonist, publicist, letterkundige, historicus en in de oorlog verzetsman. Hij werd geboren in het boerengezin van Jan Poortman en Aaltje de Vries. rlben hij twaalf jaar was, leerde zijn moeder hem al oud schrift lezen van documenten die in de familie aanwezig waren. Hij studeerde aan de kweekschool in Meppel voor onderwijzer en haalde in 1919 de hoofdakte met het hoogste aantal punten dat in 35 jaar ooit voor dit examen was behaald. Hij had een fotografisch geheugen. Samen met de fotografie en met de stenografie of verkort schrift, waarin hij zijn aantekeningen maakte, bespaarde hij veel tijd die hij stak in andere activiteiten.
Het fotograferen leerde hij van de legendarische meester Boneschansker uit Dwingeloo, die al in het begin van de vorige eeuw het dorpsleven in die plaats vastlegde.
Hoofd van de school kon Jan Poortman niet worden omdat de burgemeester van Meppel vond dat hij een te grote mond had. Poortman was voor alles een individualist met een uitgesproken eigen mening over verschillende zaken. Die had hij verworven onder andere door zijn fietstochten in de jaren twintig naar Stockholm, Kônigsberg en Hamburg. Hij ontmoette daar mensen die hem inspireerden tot zijn latere vertalingen van literair werk van platduitse schrijvers. Vanaf 1929 had hij een rijbewijs en huurde hij een auto, waarmee hij heel West-Europa bereisde.
Intussen schreef hij dialectverhalen die werden gebundeld in zes deeltjes ‘Wattet volk vertelt’. Hierin legde hij de verhalen en overleveringen vast die hij van zijn moeder had gehoord en die leefden in het zuidwesten van Drenthe. Hij ging schrijven voor het Maandblad Drenthe en werd oprichter van de Provinciale Vereniging voor Vreemdelingenverkeer.

VERZETSMAN
In de oorlog speelde hij een hoofdrol in het Drentse verzet als districtsleider bij de Militaire Inlichtingendienst onder de Geheime Dienst Nederland. Als Chris sr. werkte hij samen met onder meer de Hoogeveense directeur. van gemeentewerken Van den Berg. Hij maakte clandestien foto’s van het Duitse kamp op rlèn Arlo en registreerde voor de geallieerden de sabotage bij de olieproductie in Schoonebeek. Na de oorlog
kreeg hij voor dat werk onder meer twee Nederlandse, twee Belgische en één Franse onderscheiding. Na de oorlog.haalde hij de middelbare akte Nederlands A en B en werd hij leraar aan een gymnasium in Zutphen. Tvaalf jaar lang reisde hij vanuit Meppel met de trein op en neer. In de jaren veertig produceerde hij het standaardwerk Drenthe in twee delen. Hij is de auteur geweest van tegen de zeventig bundels en boeken, zowel literair als historisch.
Zijn uitgebreide verzameling films, foto’s en geschriften heeft hij nagelaten aan zijn vriend Jan Nefkens in De Wijk, tevens bestuurslid van de Stichting Oud Meppel. Deze heeft de ongeveer 200 oude films en de twintig geluidsbanden geschonken aan het in maart van dit jaar opgerichte Drents Audio Visueel Archief (DAVA) van het Drents Archief in Assen. Albert Haar in Zuidwolde, de projectleider van het DAVA, zegt enorm verrast te zijn door de enorme berg aan materiaal in deze collectie. Hij wist van het bestaan van de verzameling af, maar niet dat het zoveel zou zijn. Het DAVA werkt samen met het Drents Museum, RTV Drenthe, de stichting Drents Plateau en de Provinciale Bibliotheek Centrale PBC Drenthe.

LESMATERIAAL
De bedoeling is onder andere om met het materiaal een website samen te stellen, samen met de provincies Groningen en friesland. Alle onderwerpen worden uitvoerig beschreven door Mark Goslinga. Eind 2004 moet dit project klaar zijn. Via die website kan ieder dan een beeld krijgen van het leven op het noordelijke platteland in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw. Ook gaat men met de beelden lesmâteriaal maken voor het onderwijs. De meeste tijd gaat zitten in het uitzoeken, wat er precies op de films staat. Dat speelt vooral bij de oudste beelden, waarvan maar weinig ooggetuigen of tijdgenoten meer zijn. Poortman legde bijzondere, maar ook alledaagse gebeurtenissen vast rond het boerenbedrijf in Drenthe en de natuur in zijn omgeving. Er zijn films over de vroegere zonnedagen, als de bejaarden uit een dorp een uit gingen maar ook over de watersnood rond Meppel in de jaren zestig.
Poortman heeft in , zijn werkzame leven ook duizenden foto’s gemaakt. Die blijven voorlopig nog in het archief van Nefkens.