Van der A toont ware gezicht Regionaal 23-02-'88

Van der A toont ware gezicht Regionaal 23-02-’88

Van der A toont ware gezicht

ROSWINKEL – De ziekte heeft hem flink te pakken gehad. Nog steeds laat het vrij zeldame virus Guillain Barré duidelijk sporen op hem na. Sterk vermagerd, de handen bijna reumatisch aandoend en lopende op één kruk, begeeft Roswinkeler toneelschrijver Herman van der A. zich door het leven. De veruit populairste Zuidoost-drentse toneelschrijver komt terug. Terug uit het dal waar hij zo’n twee jaar geleden in verzeild raakte toen een onschuldig griepje hem met dit virus de das om deed. De ziekte komt weinig voor. Bij Herman was het toevallig meteen raak. Lichamelijk verzwakt door zijn bijna bezeten geestdrift stukken te schrijven met als “brandstof” voornamelijk koffie, brak de griep zijn weerstand en sloeg het virus toe. Een dag later was hij compleet verlamd.

Maanden van ziekenhuisopname volgden en nog steeds is hij in het ongewisse of hij echt zal genezen. Toch was zijn moreel niet gebroken. Integendeel, na drie maanden dicteerde Herman het derde bedrijf van “Een drokke tied” aan zijn nieuwe vriendin en twee-eenheid Tineke Horring. “Schrijven doe ik eerlijk gezegd niet meer alleen. Ja natuurlijk, het concept is van mij, maar als ik een honderd procent bruto verhaal schrijf blijft daar netto zo’n zeventig procent van over. Tineke completeert dat weer tot honderd procent netto. Ze voelt me goed aan, dat ze soms zelfs verbetert. We zitten perfect op één lijn.”.
Toen Hermans zo’n zes jaar geleden de ogen open gingen en hij vanaf de steigers de toneelschrijverij indook ging het met zijn huwelijk de verkeerde kant op. Schrijven, schrijven en nog eens schrijven werd een te grote belasting. Zeker voor iemand die vóór zijn schrijvers-activiteiten altijd wars van toneel was. ‘ik had een absolute hekel aan toneel en alles wat daarmee te maken had. Totdat op een gegeven moment buurman Jan Holting (voorzitter Samen Voorwaarts) mij voor een rol kwam ronselen. Al gauw had ik in de gaten dat ik die stuken heel wat leuker kon bedenken”. Sinds die tijd ging het snel. Herman had er lol in, stapte naar uitgerij Vink (Alkmaar) en kreeg een contract met meer dan gemiddelde opbrengst. Commerciaal heeft Van de A. het allemaal best voor elkaar. Hij is een van de weinige dialectschrijvers die van zijn werk kan leven. Een perfectionist met ambitie die met een schuin oog richting Hilversum loert. (Van der Ende heeft eens gevraagd of ik wat wilde opsturen maar daar ben ik nog niet aan toegekomen”) Bij Vink heeft hij vier stuken ondergebracht, bij F. Mulder in Groningen maar liefst zes. Kassucces tot nu toe was de recordverkoop bij Vink van het stuk “Boeren op vreierstoeren”. Het stuk werd maar liefst 58 keer verkocht.

“Collega Bart Veenstra noemt een stuk een topper als hij de vijftien verkopen heeft gehaald”, merkt Herman fijntjes op. Niet om steken onder water te geven maar om aan te geven wat ongeveerde richtlijn is voor toneel. Het onderbrengen bij een uitgerij heeft als nadeel dat bepaalde inkomsten moeten worden afgestaan. Commercieel als Herman kan denken heeft hij ook hiervoor een oplossing gevonden. Een eigen uitgeverij. Samen met Tineke hebben zijn uitgeverij Podium in het leven geroepen. “Neerlands jongste toneeluitgeverij die zich uitsluitend bezighoudt met het uitgeven van werken van Herman van der A.” staat er op de folder.
De inbreng van Tineke doet zich duidelijk gelden. Niet alleen is zij de enige die Herman in het theater naast zich duldt, haar aanvuling, correctie en meedenken levert een productieverhoging van honderd procent op. “De wintermaanden zijn voor mij een perfect decor om te chrijven. Hoe onbegaanbaarder de wegen, hoe beter. Normaal zijn die drie maanden voor mij voldoende om stof voor een heel jaar in kwijt te kunnen. Voorheen betekende dat een productie van drie grote stukken. Nu met tineke maak ik er zo zes”. De laatste hand wordt momenteel gelegd aan een nieuw, vrij modern stuk voor de plaatselijke buur.” Samen Voorwaarts. De COVS afdeling ZO-Drenthe bestaat 4 juni vijftig jaar en als oud-scheidsrechter wist Herman een paar fraaie scenes in elkaar te zetten, een nieuwe stuk voor zijn grootste werkgever ’t Aol Volk en een nieuwe Wachtumer Revue maken het totaal aan producties op zeventien. Een espectabel aantal voor iemand die pas zo kort in het vak zit. Voorlopig lijkt het einde dan ook nog niet in zicht. Toch wil Herman het Drentse publiek ook wat meer zijn “eigen gezicht” laten zien. “Wat ik voor ‘r Aol Volk doe moet voor iedereen te begrijpen zijn. Hoe simpeler hoe beter. Voor mezelf stel ik veel hogere eisen. Voor mijn eigen publiek (dat hij twee generatie jonger schat dat dat van ’t Oal Volk) ga ik tot het uiterste van mijn kunnen. Veel humor, veel technische hoogstandjes (ik ben gek op techniek), een pittig tempo en absurde dingen”.

Zijn eigen produktie

“Een slopend bestaan” 4 maart in De Muzeval is het bewijs van zijn voorliefde voor vernieuwend theater. Een sloper op een flatje, tien hoog. Wie verzint zoiets? ”Juist ja, Herman van der A. De vier hoofdrolspelers hebben bijna allemaal dubbelrol zodat ook een fikse dosis inbeelding van de kijker wordt verwacht. Behalve Herman en Tineke zijn de andere spelers Janine Leeuwerk (als behandelend therapeute in het Scheper ziekenhuis leerde ze Herman kennen) en Hans Herder uit Emmercompas.
Het stuk is opgebouwd uit drie bedrijven met als hoogtepunt Hermans favoriet het derde, dat compleet absurdistisch is. Technische hoogstandjes, een uniek decor, spelers die elkaar feilloos aanvoelen en een technicus (Willy Bos) die alle foefjes perfect in het stuk last.

Eigen producties wil Herman het liefst geregisseerd hebben door Rob van Ree (Stichting Kunstzinnige Vorming Drenthe). Voor de rest heeft van der A. Niet zo’n hoge dunk van de provinciale regisseurs..”ik heb het gevoel dat ze er meestal niet meer dan veertig procent uithalen. Ik ben daar keihard in. Als bijvoorbeeld Auke Bruinsma mij op de man af vragt hoe ik het vind en het valt me tegen, dan zeg ik gewoon “shit”. Niet leuk, maar vaak sleutelen ze er dan toch nog wel een beetje aan”.
Dat Herman op zijn vakgebied geen blad voor de mond neemt wordt hem niet overal in dank afgenomen. Onlangs liet Herman het achterste van zijn tong “horen” op Radio Noord ten aanzien van zijn collega schrijvers. “Nee, ik zal geen lid van de Drentse schrieverskring worden omdat ze veel te lief zijn voor elkaar. Ze accepteren totaal geen kritiek. Poeslief doen ze naar elkaar, maar o wee, als je je even omdraait. In die lezing heb ik geloof ik nogal de vloer met ze aangeveegd”. Kritiek accepteren is overigens ook iets dat Herman tweezijdig uitlegt. Enerzijds is zijn stuk “af” als het bij de drukker ligt, anderzijds loopt hij gillend weg als iedereen zijn stuk goed vindt. “Ja, als iederen zegt dat het prachtig is dan ben ik verkeerd bezig. Ik heb altijd erg veel respect voor iemand die recht in mijn gezicht zegt dat het hem helemaal niet aanstaat”. In dit kader is het opmerkelijk dat Herman zegt dat kritiek hem koud laat, maar dat de positieve recentie van DGP-collega Jan Bakker hem wel een “uitkoop” in Geert Teis (Stadskanaal op 9 april) heeft bezorgd. “Inderdaad, ik vind Jan een goede criticus. Hij is één van de weinigen waar ik me wel iets van aantrek”.
De tweejarige ziekte heeft zijn dramatische rol in het leven van Herman gespeeld. Hij heeft er meer relativeringsvermogen door gekregen. Maar ook een duidelijkere kijk op de ontwikkeling ten aanzien van hemzelf en zijn producties. “Een slopend bestaan” geeft wat dat betreft duidelijk de richting aan. Hopelijk zal die ontwikkeling niet te hard gaan zodat het drentse toneel niet in één klap van zijn ‘vernieuwer” verlost wordt.
Kaarten voor “Een slopend bestaan” zijn te bestellen bij het VVV-kantoor en bij Podium, tel. 19680 in Emmen