Verantwoording

Verantwoording
VERANTWOORDING
Bij de publikaotie van de verzaomelde gedichten van Harm Koops, past een verantwoording van de saomensteller.
Tot veur kôrt was de naom van Harm Koops veural bekend deur ‘n paor gedichten – Mal Beerend, Bij ‘t Stookhok – die ‘n hiel groot publiek wat te zeggen hadden.
Over Harm Koops zôlf was niet veul bekend.
Dat kwam veur een deel deurdat zien warkzaome leven in den Haag lag, maor ok deur de bescheidenheid, die hum eigen was.
levensloop
Harm Koops weur op 3 meert 1914 in Assen geboren.
As klein kind verhoesde hij naor Exel, waor e zien hele jeugd deurbraachde.
Exel is het dôrp dat ‘n stempel zet het op zien dichtwark, op zien taol, op zien beleving.
Hij gung naor de kweekschool in Coeverden en weur in 1940 beneumd tot unnerwiezer in den Haag.
Hij trouwde met Fenny lamberts. Het echtpaor Koops kreeg twee zeuns.
Hij leerde veur logopaedist en was verbonden an de „school voor slechthorenden en spraakgebrekkigen”.
In den Haag was e aktief in de Drentse Vereniging. Hij weur bestuurslid en redakteur van ‘t bladtie; hij speulde met in ‘t teniel. In ‘t kraantie van de Drentse vereniging in den Haag zetde zien eerste gedichten, die laoter in Oeze Volk verschenen. Hij publiceerde ok in ‘t Maandblad Drenthe en in de Schrieversalmanak.
In 1967 weur e – naodat e al lang sukkeld har – aofkeurd. Hij gung verhoezen naor laag Soeren, waor zien vrouw nou nog woont.
Neet good te verklaoren is het waorum e sunt die tied zowat gien letter meer schreef. Kan wezen umdat e gien redakteur meer was van ‘t kraantie?
Hoe ‘t ok is, hij schreef niet meer, maor hij schilderde.
Ok dat har e altied al geern doon mucht, maor nou was der tied veur en de mooie umgeving gaf hum alle anleiding.
Op 8 april 1977 is Harm Koops stôrven.
het dichtwark
Zien gedichten spreekt veur zuk zôlf en hebt gien lange inleiding neudig. Dat is één van de antrekkelieke kaanten van zien wark, dat het zo makkelijk ansprek, zunder dat dat ten koste geet van de kwaliteit.
De vôrm is vaok traditioneel, vast van maot en riem.
Ok de wat „lôssere” gedichten hebt toch nog wal ‘n dudelijk riem. Zien Drents is zuver, riek an schakering, hiel natuurliek, slicht.
As wij bedenkt dat het meeste wark ontstaon is in de vieftigerjaoren, doe Harm Koops al tienjaor oet Drenthe weg was, dan moet wij oes verwondern over zien taolgebruuk.
Dat is nooit gewild „ollerwets”. Elk woord liekt as vanzôlf op de gooie stee te staon. Der zit saomenhang in zien taol, harmonie van klank en kleur. Der bint gien woorden, die der oetspringt, die gedwongen of overdreven andoot.
Een enkele keer zit der vanzôlf wal ies een zwakkere plek in een gedicht, maor dat dôt an ‘t geheel niet aof. Ok in die gedeelten van zien wark is de stem te belustern van een dichter.
Het is natuurpoëzie van ‘t zuverste waoter.
Die poëzie is ‘n vanzôlfsprekende, natuurlieke oetdrukking van zien geveulens en gedaachten.
Zien mooiste gedichten bent ok wat unnerwarp betreft natuurgedichten: De mèensken, die – de zo mooi beschrieven kun, bint altied umgeven deur de grote natuur waor e zo van heuil.
Bij de saomenstelling ben ik – vanzôlf in goed overleg met zien vrouw – der van oetgaon dat het komplete wark presenteerd worden mus. Ok die gedichten, die – de zôlf nog niet plaotst har in zien kraantie.
Zien Drentse wark is volledig opnummen in dizze bundel.
Der bint maor een paor Hollaandse gedichten van hum bekend.
Van veer van die gedichten: -OERTIED, THRIAVFHA, KIEMCEL en VOORTPLANTING – hef e zôlf een Drentse vertaoling maokt. Die vertaoling was allèn maor in twee handschriften van de dichter anwezig.
Ik heb ze opnummen in zien verzaomelde gedichten, umdat ze in zien wark een speciaole plaots innimt. Wat unnerwarp en vôrmgeving anbelangt, bint ze nei in het wark van Harm Koops.
In dizze veer gedichten beschrif hij niet – zoas in zien aandere wark de natuurervaorings van zien jeugd – maor hij pebeert de oertied weer te geven.
De vorm is vrijer. Hij zit niet zo strak an ‘n schema vast. Het bint moderne gedichten.
Is het het leste wat hij schreef, op zuuk naor een aandere vôrm, die hij niet meer in de dichtkuunst, maor in zien schilderijen benaoderde?
Volgorde
Ik heb de gedichten in drei groepen verdeeld.
Harm Koops schreef over de natuur of over de mèensk in die grote natuur.
De gedichten, waorin e mèensken beschreef, heb ik in de eerste aofdeling plaotst.
Zie gaot vaok over kinner én over aole mèensken.
Wat een liefde sprek der oet die gedichten. Hij tekent petretten. Gien wonder dat e laoter schilder weur.
(Nt zien wark kuj ok vernimmen hoe – de met kinner begaon was. Zie bijveurbeeld het gedicht WOUTER. Daor is de paedagoog bezig. ‘t Is niet allèn een petret van Wouter, maor ok van ‘t geduld dat de logopaedist Harm Koops met zien kinner har.
‘n Aparte plaots nimp ‘t gedicht in dat e veur zien vrouw schreef. Hij gaf het de titel GEDICHT. Liefdespoëzie was zeldzaom bij de schrievers van zien generaotie, want zuks, daor schreef men ja niet over.
As tweede aofdeling heb ik al zien natuurbeschrievings bij ’n kander zet.
En an ‘t slot van de bundel staot allerhaande gedichten: Kleine grappies, levenslessen en ok ‘t geestige CONSULT, waor e de psychologie op de hak nimp.
Over de ontstaonstied is niet zo veul met zekerheid te zeggen. MAL BEERND is één van de aoldsten, met: Bij ‘t STOOKHOK dat oet 1950 stamt.
De meeste gedichten bint oet de vieftiger jaoren.
Umtrent 1960 schreef e MEITIIED en ZUMMERAOVND.
In handschrift en zunner titel was het gedicht dat begunt met de woorden ‘t AOL IEMENSTALLECHIE. Ok dat is weer ‘njuweel van beschrievingskuunst.
As titel veur de bundel – verzaomelde gedichten klunk zo gries, zo stief – heb ik keuzen: DRENT IN DE VRÔMDE.
As ik ‘t good zie, hef e zien wark schreven oet wens.
In ‘t gedicht EXLOO beschrife dat verlangen hiel mooi net as in ‘t gedicht dat niet veur niks „VERLANGEN” as naom metkreeg. Zien verbinding met ‘t aole laand lag – zoas e in zien gedicht DRENTEN IN DE VRÔMDE beschreven hef – in zien jeugdherinnerings. Dat hiele leven in en um het dôrp.
Al har e zôlf keuzen veur ‘t leven in de vrômde – en al wol e ok nao zien pensionering niet weerum – hij bleef die baand veulen. Naor mien idee lag die verbinding er veural in de taol, die hij zo good gebruukte.
‘t Weur tied dat dizze bundel oetkwam. Hoogtied. Nou kun we teminnen zeen wat veur dichter Harm Koops was.
En dan kreg e vanzôlm de stee, die hum tookomp bij alle mèensken, die van (Drentse) gedichten holdt.
Eext, oktober 1982Gerard Nijenhuis