'We bint hum kwiet Dat spiet mij mieters' N.v.h.N. 26-03-'98
‘We bint hum kwiet Dat spiet mij mieters’ N.v.h.N. 26-03-’98
We bint hum kwiet. Dat spiet mij mieters
Van onze verslaggever
Jan Wierenga
ASSEN/HILVERSUM kwam de kamer in en daar zat Martha. Ze keek zo sneu, dat ik zei: Wat is er wel niet gebeurd! Ze zei: Max is dood….”
Verslagenheid in Gasselternijveen bij Bart Veenstra en z’n vrouw Martha toen ze gisteren vernamen van het overlijden van Max Douwes, de Drentse schrijver en radioman die zich onsterflijkheid verwierf met de toenmalige RONO-serie Mans Tierelier lôp met zien dweellocht deur Drenthe. “Waar vinden we ooit weer iemand die zoiets kan maken?”, vraagt Bart Veenstra zich hardop af, “wie kan zoiets nog bedenken? Hij was uniek en we bint hum kwiet. Dat spiet mij mieters.”
Zo vanaf de jaren vijftig wist Max Douwes met z’n Mans Tierelier in talloze gezinnen in het luistergebied van de RON(O) de mensen aan de radio te kluisteren. Jarenlang hield hij zijn publiek op de hoogte van de belevenissen van onvergetelijke types als Klein Rieksie, 01’Domnee, Aorend van de Roege Bulten, de tweeling Matthias en Tobias, Jans Druppien, Harm-Jan van ‘t Achterende en z’n bazige vrouw Fennechie, Meinderd Pakdraod, Zwiene-Geert, veldwachter Waander Waorschouw en al die overige personages in hun hoogst ongewone avonturen. Max Douwes deed alles zelf; hij sprak bijvoorbeeld al z’n geesteskinderen hoogst persoonlijk in op de band, iets wat veel mensen soms gewoon niet konden geloven. Mans Tierelier kwam op zaterdagavond, na het eten. Zijn stem huisde in een gladgepolitoerd radiokastje
met een stoffen front waarop altijd een geheimzinnig groen lichtje brandde. Wie even de ogen dicht doet en veertig, bijna vijftig jaar terugreist in de tijd, hoort nog altijd het eigenwijze, opgewonden gesnater van Klein Rieksie.
“Het was een aparte, jong, die Max”, zegt Bart Veenstra, “dat moet ook wel ja; anders kun je dat allemaal toch niet bedenken. Hij was een eersteklas humorist. Waar hââlde ie ‘t vandaan.” Het humoristische radiowerk van Douwes maakte het Drents voor velen toegankelijker.
Max Douwes is 74 jaar geworden. Hij woonde de langste tijd van z’n leven in Hilversum, vanaf 1972 gehandicapt door de gevolgen van een hersenbloeding. Daarnaast was hij de laatste tijd ernstig ziek. Hij wordt vrijdag in Utrecht gecremeerd.
Hij is geboren in Klijndijk. Na de HBS studeerde hij enige tijd wis- en natuurkunde, daarna een paar maanden medicijnen. In de oorlog dook hij onder. Na de bevrijding, in het bruisende tijpderk van de wederopbouw met nieuwe kansen voor jonge mensen, greep hij als student in Groningen zijn kans bij de regionale omroep RON, later RONO. Hij maakte klankbeelden en schiep Mans Tierelier. Hij was bij meer Drentse radioproducties betrokken. Ook van hem was bijvoorbeeld de beroemde sketch Schuppen is troef; voorts speelde hij mee in de door Hans Heyting bedachte hoorspelserie Bij de Scheerbaos (Douwes was hierin Steven Lakmoes).
Hij vertaalde het Nieuwe Testament in het Drents, maar moest toezien hoe de Culturele Raad voor Drenthe in 1975 het manuscript als onvoldoende beoordeelde en het niet geschikt achtte voor uitgave. Dat was een tegenvaller voor Douwes, die overigens in datzelfde jaar de Culturele Prijs van de provincie Drenthe had verworven. In de tachtiger jaren waagde hij zich, na lang aandringen, aan een gloednieuwe column voor het Nieuwsblad van het Noorden. Tot hun verdriet moesten ook zijn vrienden erkennen dat de oude meester dit werkstuk niet tot grote hoogte wist te brengen. De serie eindigde abrupt.
In 1952 al was Douwes naar Hilversum verhuisd. Een paar jaar later kreeg hij bij de NCRV-televisie een vaste baan. Hij maakte documentaires en journaals en regisseerde amusementsprogramma’s. Hij werd landelijk bekend als regisseur van ‘Stiefbeen en Zoon’ en ‘De scheepsjongens van Bontekoe’. De hersenbloeding van ’72 maakte dat Douwes jarenlang amper een letter op papier kreeg. Totdat begin jaren ’80 Bart Veenstra, hoofdredacteur van het Drentstalige blad Oeze Volk, hem weer tot schrijven wist te bewegen.
Binnenkort zal Douwes’ laatste bijdrage (‘Oet de roege tied’) in Oeze Volk verschijnen. “Hij was een vriend. Een man zonder kapsones”, zegt Bart Veenstra. Max Douwes is in het kader van de expositie Schrievers op pertret, te zien in het Drents Museum, geportretteerd door Ger Siks. Sâmen met Bart Veenstra, die niet om deze, maar om andere redenen als gemeld helemaal niet blij was tot de uitverkoren geportretteerde schrievers te behoren.
De dood van Max Douwes, alias Mans Tierelier, zal bij velen in Drenthe en Groningen een moment van ontroering teweeg brengen. En een kleine glimlach van weemoed en herkenning, omdat ze ineens zo duidelijk weer de stem van Klein Rieksie menen te horen.