Zeuvenhonnerd vieftig jaor Zuudlaorder Mark

Zeuvenhonnerd vieftig jaor Zuudlaorder Mark

Zeuvenhonnerd vieftig jaor
Zuudlaorder Mark

‘n Drents Gedicht van
Dr. JAN NAARDING

Veurdragen op de Zuudlaorder Vespery
van den 18den October 1950

Oetgeven veur ‘t Drents Genootschap
deur de firma J. K. Hertz 8 Co. in Zuudtaoren

Het iene zo, het aner zus.
Wel trouwd is, wet hoe zuks aait giet,
As men met d’buul vol geld klaor stiet:
Elk hemmelt hum op ‘n besten an…
Betalen en mooi vinnen mag de man!

As vao en moe op hoes an teugen,
Was ‘t jonkvolk anerworens hen vleugen.
De aovend bracht ‘t allermooist’ jao an
Dat ‘t mooie feest ien geven kan,
As men gepaard een half oord drunk,
Op aol’ of nije vrundschup klunk.
‘k Duur wedden, mennig trouwerij
Hef hier al hiel wat kunde bij.
Wat zint er ‘n houwlieksbannen hecht
Op ‘t funnement, zo’n markdag legd.
‘t laand, Want ‘t hôlp oes volk in tal en staand.
De statestiek hef ‘t niet in kaot,
Maar ‘t komp wal, aw hôr worden laot!

750 jaor hef ‘t mark bestaon.
Geslachten zag het kommen en gaon;
En as ‘t an ‘t darp Zuudlaoren stiet,
Biew zeker, dat ‘t nog ieuwen zo giet.
Die aolerdom da’s juust zien kracht.
‘t Volk waert zuk nog met alle macht.
Dit jaor, jao, kiekt z’is achteroet,
Maor niet, umdat ze rusten moet.
Zie kuurt langs ‘t ofgelegde speur
En richt hôr weg de toekomst deur.
Al dreigt de kim met donk’re dag,
Zie gaot verdan en slaot hôr slag,
Net as heur volk in vroeger tied,
Deur braand en oorlog alles kwiet,
Getroost de varten ingaon is,
Van zeeg’ en zun an ‘t aende wis!
‘t Gemient’bestuur tredt met hôr an
En helpt by al daor ‘t helpen kan,
Het hoge over, ‘t lege deur.
‘t Hiel kaspelvolk spant zuk d’r veur,
De boer, de bôrger, zakenman.
De fleur van ‘t darp vertelt ervan.

Wij hoopt, dat ‘t zo nog ieuwen blif,
En dat, as men weer ’50 schrif,
Het mark nog blui en blôssem kent,
Tot eer en trots van ‘t ganse Drent.
En wat de toekomst ‘t darp ook dôt,
Laot ‘t blieven, dat elk Zuudlaorder zôt
As d’hoogste glorie veur zien wark:
„ is maor ien Zuudlaordermark!”

Assen, October 1950.
J. NAARDTNG.

Meneer de Veurzitter !

Gaern wol ik op dit Vespermaol
Wat zeggen in oes Drentse taol,
De ienigste, die ooit hier klunk
Eer men op d’eerste haandslag drunk
Nao ‘t pangeln over ‘t eerste paerd,
Deur ‘n aner hier as zienen begaerd.
Zo hef ‘t begun waest, aerliks waor,
Van ‘t aole mark in ‘t darp Zuudlaor’,
De drokste mark van ‘t ganse Drent,
Non d’hiele wereld deur bekend;
Niet deur een machtig keuning sticht,
Maor deur de boerschup zôlm opricht,
Een mark, die al sund ieuwen bluit
En aal maor met de tied met gruit.

Zuudlaorder mark… hoe aold of’ is,
Daor is gien rooien nao, gewis!
Men zeg: zeuven honderd en vieftig jaor!

Da’s ‘t allerminst al, zeker waor.
Wat gef het ok? Dus stil daorvan,
Umdat gienien ‘t ooit weten kan.
Zuudlaorder mark… Van drokt’ en fleur
Dringt d’eerste tiekens tot oes deur
Oet d’aol kroniek zien parkement.
De bisschup en zien volk in Drent
Hadden ‘t niet te liek doe met mekaar.
Die kaansen nam de Grôn’ger waar.
‘t Was hôr al hiel lang over d’haand,
Dat ‘t mark zo wol in ‘t naoberlaand,
Veur eigen kooplu dat moment
Een deksels kwaoie konkerent.
Bij nacht zint z’hen Zuudlaoren gaon.
Gien kerk, gien hoes, gien keet bleef staon,
Want overal hebt z”t vuur in bôt.
Op ‘t mark kwam alles klein en kôt,
En ‘t markvolk, zôlf in doodsgevaor,
Gung an de hemmel, dat is klaor.
Al had het jonkvolk ‘t knieftien wet,
Men ha’ gien waopens, dat wat het;
En paerde, schaop, biest, zwien en al
Weur metdreven hen een Grôn’ger stal.
De scha was groot, maor ‘t harfstmark bleef.
En Grônning kreeg het niet te geef,
Die stelerij. Duur hebt z’ ‘t betaald.
Vandaag nog wordt ‘t op hôr verhaald.
Dat blif, zolang as ‘t mark bestiet,
Nog ien vul hen Zuudlaoren giet.
Want ‘t is veur Grônning ‘n vaste wet:
Gien harfst zo kaold, die ‘n kachel zet
Of ‘t vuur anbôt, aleer de dag,
De daarde Dinsdag zeg: „Het mag.
Mien mark hef waest. Non gao jo gang!’ ‘

Zuudlaoren braandt dan ‘t vuur allang,
En schoedelt zuk bij ‘n warme haerd,
In d’wiel „de Stad” van kaole raert
Tot straf veur d’aole stelerij ;
Dat vuult ze jaor op jaor van ny.
De Grôn’ger boer op ‘t erpellaand,
Lop ok al an ‘n Zuudlaorder baand.
Want wel ze niet hef oet de grond,
Die môt ‘t Zuudlaorder mark jao rond
Versierd met ‘n erpelloven kraans.
Ja jong, Zuudlaoren is al wat maans!

Maor ien zo’n dag van rampen vol
Vermeldt oes de historie-rol.
Sund is het bliekber beter gaon,
Aas had’ er vast wal wat van staon. Zuudlaorder mark kwam in de fleur.
Zien roep klunk alle landen deur.
Zien paerde kwammen van overal
En vunnen een stee in elk soort stal,
Bij vrômd en vrund, in stad en laand.
Nooit muuk er ien Zuudlaoren te schaand.
Gien wonder dus, dat allerwegen
Bij kaol- en hett’ en dreugt’ en regen
Oet Oost en West en Zuud en Noord,
As Wienmaond weer de velden zoort,
De schaoren optrekt hen dit mark,
Mangs mennig doezend maeschen stark.
Men dee ‘t per billekar aleer,
De biest aan ‘t touw; van overveer
De paerde in roskams, staart an staart.
En gung ‘t doe staodig en bedaard,
Men kwam er jaô zo tiedig an
As ‘t non per gaauwste auto kan.
In d’bollerwaag’ kwam moe met vao
Vro in de môrgen hôr vredig nao
Met d’wichter, daor de jongs um gungen
En daor ze d’hiele weg van zungen.
As man en breur de handel deen,
Gung ‘t wicht met moeder zuk vertreen
Langs lappies, schoenen, diggelderij
En goldsmidskraom en eterij,
Onnaerend, wat men kopen zul,
As nuver beurd was veur het . vul.
De vrouwlu zagen ‘t al van veer,
An ‘t touwwark over vao zien kleer,
Of ‘t enter vot was of ‘t jongbiest.
Vaak kwam dan gaauw nog wat op d’liest,
Daor men gien uur dan maer um kun,
As glunder vaoders oetkiek stun:
An ‘t iezer ‘n nije gollen plaat,
Net zonnen as Haobing Wilm zien Kaat
Wat stiften, ‘n mooie kaanten mus..