Marga Kool (1949)
Op heur twaalfde is het gezin Kool naor Zuudwolde verhoesd. Zie woont nou in Linde, samen met heur man Jan Veenstra.
Marga bezöcht nao de Mulo de kleuterleidsterskweekschoel in Zwolle. Zie warkte vief jaor in het kleuterunderwies en studeerde undertussen MO-Nederlands. In 1976 weur ze lerares Nederlands in het MBO. In de jaoren ’80 gaf ze ok Drents op de pabo in Meppel. Zie was gemienteraodslid in Zuudwolde, daorna statenlid en gedippteerde veur cultuur van de previncie Drenthe. Tot jannewaori 2016 was Marga Kool warkzaam as diekgraaf van het Waterschap Reest en Wieden.
Marga Kool meuk zuch stark veur het Drents as politieke voertaal en de erkenning van het Nedersaksisch naost het Nederlands en het Fries. Zie zette zuch in veur minderheden en de multiculturele samenleving, u.a. as bestuurslid van het Landelijk Steunpunt Educatie Molukkers.
Samen met Albert Haar schreef ze het taalcursusboek Samen wieder (1980); zie was lid van de spellingkemissie; ien van de oprichters en veurzitter van Het Drentse Boek, ien van de oprichters en veurzitter van SONT; ien van de oprichters en bestuurslid van Drentse Taol. Zie vörmde met Dick Blancke, Albert Haar en Jan Veenstra het politiek-satirische cabaret de Hunebed-Turbo-show, schreef veur Radio Drenthe, liedteksten veur Drentse streektaolzangers, columns veur het Dagblad van het Noorden en was redactielid van Roet.
Marga Kool debuteerde in 1969 met het prieswinnende tv-spel Niemandsland. In 1970 verscheen de Nederlandstaolige verhalenbundel Liefje, lijden heeft geen kleur, volgd deur een koppel verhalen en gedichten in literaire tiedschriften. Vanof 1980 schreef ze ok Drentse verhalen en poëzie in Oeze Volk, Roet, Maandblad Drenthe en bloemlezings; wieder teniel, u.a. veur Vrouwentoneel Erica (Gezellig hè? was een biezunder en biezunder succesvol tenielstuk).
Marga Kool kreeg de Johanna van Burenprijs (veur Nedersaksische literatuur), de Zulvern Anjer (1985) en de Culturele Pries van Drenthe. Zie is drager van de erespeld van het Huus van de Taol veur al heur streektaolverdiensten (op 19 jannewaori 2016 oetlangd).
In 2006 verscheen een Nederlandstalige bundel van Marga Kool: Een kleine wereld (Ambo, 2006).
In opdracht van Stichting Drentse Taol is een schrieverspetret op video/dvd maakt met as titel Achter oen ogen.
De underwarpen van heur poëzie geeft een goed beeld van de belangrieke momenten oet ’t leven van Marga Kool, zoas het gevecht met macht en onmacht van de Drentse taol, de verholding tussen kerels en vrouwlu, het moederschap en maatschappelijke beweugenheid. Heur gedichten bint toegeliek raodselachtig en toegankelk. Ze bereikt der een bried publiek met. Boetendes kan ze merakel mooi veurdragen. Heur prissentatie gef de gedichten wat extra’s.
Marga Kool hef geweldig veul invloed had – en hef dat nog – op de streektaolwereld in Drenthe. Het is te veul um hier allemaol op te numen, maor het giet um prissentaties, initiatieven, lezingen, samenstellen van en metwarken an bloemlezingen enz.
Belangriekste boekpublicaties:
- Liefje, lijden heeft geen kleur (1969, verhalen in het Nederlands);
- Achter oen ogen (poëzie, Zuudwolde 1980);
- Opeschoond (verhalen, gedichten, liedteksten, Zuudwolde 1983);
- Hoogspanning (Drentse en Nederlandse poëzie, Zuudwolde 1987);
- Kleine kathedraal (Drentse en Nederlandse poëzie, Zuudwolde 2000);
- De mooiste kus (proza 2003);
- Een kleine wereld (2006).
Een keur oet het wark van Marga Kool:
KLEINE VRÖMDE
lieve kleine vrömde
die um heur hen
een huus bouwt van verlegenheid
een stukkie van mijzölf
en toch zo op heur eigen
achter de steile pony
kroept schichtige ogen vut
elke anhanklijkheid
wordt schrikkerig óf-eschud
ik kan heur niks besparen
nargens veur veilig stellen
gien slag
gien hard woord
veur eigen rèeking nemen
nog hangt mien zörg
aover heur scholder
-warme deken-
maor dizze dag
de tied veurbij
wacht heur een man
een vrouwe
een maatschappij
kom ie heur tegen
ie kunt heur maken,
breken
bin ie veurzichtig
met det bange kiend van mij
Oet: Achter oen ogen
DIT POPPIE
Maondenlang hef ’t ezwegen
en stille is ’t egruid
toen hef ’t van ’t leven
locht ekregen
en ’t kwaamp
en schrouwde oe integen
haandtievol compleet bestaon
daorumhen de warmte zingt,
dat drinkt en slöp
en zonder uutleg wet dat moe komp
as e röp
knoesies die heur
de melk ofdwingt
prugelie van een pond of wat
mar wonder van gewicht
daor bint achil gien woorden veur
dit poppie, dit gedicht.
Oet: Op-eschoond