Albert Metselaar (1959)
Hie hef warkt in psychiatrische instellingen (GGZ-Drenthe). Hie woont nou in Hoogeveen. Hie hef theologie en kerkgeschiedenis an het Windesheim College studeerd.
Albert Metselaar is veural bekend as historicus. Hie hef een groot tal an publicaties op zien naam staon, zowal in boekvörm as in bijveurbeeld de Hoogeveensche Courant (vanof oktober 1984). Hie schref over historische, maatschappelijke en godsdienstige underwarpen.
Daorbij is veul andacht veur de menselijke belevingen, bekeken in het beeld van ieder zien eigen tiedpark.
Terugkerend bint thema’s die verband holdt met de Hoogeveense schriever/schilder Albert Steenbergen met zien creatie de Nevelhekse. Bekende series van zien haand bint Maranatha!, Het leven van Hendrik Thijs Thalen, Het testament van de Stroeve en Bekiek het maor.
In 1986 verscheen zien eerste boek: Het ontstaan van Elim. Albert Metselaar meuk ok een tiendielige serie over Hollandscheveld en umstreken in de Tweede Wereldoorlog.
Hie schreef gedichten in Maandewark/Oeze Volk en was lid van de Drentse schrieverskring. As Hanna Bentinck schref e ok in Roet. Zien bekendste bundel, Liefde lat gien mèense lös, hef e in 1990 in eigen beheer oetgeven. Zie eerste verhaal, ’t Maagie in de wieke, is in 1987 in de Hoogeveensche Courant verschenen.
Hie was initiatiefnimmer van het dichtersgenootschap De Taalcompagnie in Hoogeveen, open podiums veur proza en poëzie en de introductie van de biebelse bazuin in godsdienstige bijienkomsten. Metselaar vertaalt en schref godsdienstige liedern in het Drents van Hollandscheveld en umstreken en giet veur in zowal Nederlandstaolige als Drentse kerkdiensten.
Op 1 januari 1995 weur e beloond met de titel Hoogevener van het jaar 1994. In 2006 weur e benuumd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
Een keur oet de boekpublicaties van Albert Metselaar:
- Albert Steenbergen over Albert Steenbergen (1984);
- De waorheid mit een knipogie. De eerste bundel mit gedichten van de Veldeling (1987);
- De jeugd van Albert Steenbergen (1987);
- Vraogen, feiten en flitsen uut de velden van vrogger en vandage (1988);
- Vertrouwen (1988, Nederlandstaolige, religieuze gedichten under de naam Ben Jochanan);
- Verzen uut de velden. Grepen uit anderhalve eeuw gedichten over ’t Hollandscheveld (1989);
- Liefde lat gien mèense lös (1990);
- De wereld van de Nevelhekse. De achtergronden van het dramatische liefdesverhaal van de Hoogeveense schrijver en schilder Albert Steenbergen. (1990);
- Cillie, Venus van de Velden (1994, een heroetgave van het boekie van Albert Steenbergen);
- Cillie, Venus van de Velden (stripoetvoering van het boekie Nevelhekse 1994);
- De Nevelhekse ll. Testament van De Stroeve (2010);
- Van spoken op zolder en heilige ruus (e-boek met erotische poëzie deur Cunera van Schaick, Lily van Liefkenshoek en Anna Bentinck);
- Van Dikke Brij tut Beddesprei (2019, een klassiek sagenboek, dat zich ofspeult in en rond het olde Hogeveine)
Een verhaal van Albert Metselaar:
DE VOS VAN ‘T VIENE
Het was in de donkere dagen van 1643. Op het Huus in Echten zat een olde vrouwe bij de heerd. Ze borduurde een marklappie veur een kleinkiend, en zat daorbij in gedachten verzunken in het vuur te staren. Hèur zeune kwaamp bij hèur zitten. Ze zaten samen stille, want er was niet veule te zeggen. Hèur kerel, zien vaar, was nog maor net bij ezet in de grafkelder van de karke van Rune. Woorden schèuten te korte, en dat net op een dag dat zoeveule woorden neudig waren, want er mus van alles eregeld worden.
“Wat mu’k noe moe?”, zei de jongkerel. “Vaar hef oons zoeveule nao elèuten waor a’k bliede mit bin, en zoeveule waor a’k niet wete wa’k der mit mut. Schulden die hij nooit wol betalen, ruzie mit zien olde kameraoden in Ollaand, ruzie mit dit, ruzie mit dat, en dat allemaole aover geld, grond en viene. Vaar was baos en vaar wol baos blieven. Hij hef zien baozigheid mit hum mit enèumen in de grafkelder in de karke, en de ruzies heb ik arfd mit zien titels en de havezate.De Heere mak het oons niet makkelijk, op het stokkie eerde dat ie oons egeven hef.” Moe keek op uut het vuur. “Oen vaar, was mien man”, zei ze, “en die heb ik belaofd trouw te blieven. Maor laot ik oe een verhaal vertellen:”
Het viene was zoe mooi, zoe mooi, en zoe vol van veugels, ongedierte en aander lekkers, dat een vos in het Stienbarger Oosterveld maor ien ding miste um hum niet in de hemel te wanen: ‘t eiwige lèemt. En umdat ie dat net niet had, mus ie nog veule meer zien te halen uut die paar jaor dat een vos hier rond kun streupen, dacht ie. Hij wus ok al wat ie wol. Ok al kun ie zien boek nog zoe vol èten, het zinde hum niet dat de aandere vossen dat ok dèuden, en dat ie ze niet baos kun. Ieder gunk zien gaank, en dèud wat goed was in zien eigen ogen, vundt ie. Dat ze ok de boek vol wolden hebben, dat zag ie ok wel, maor as ie de kaans kreeg, zul ie ze baos zien te worden, dan hoefd’ie niet zöllef meer achter het vrèten an te vangen.
Het viene was zoe mooi, zoe mooi, en zoe vol van veugels en ongedierte, en der veraanderde niks. Tut die dag, dat oonze vos een kiepe wol halen bij een olde schèuper, bij de schaopskauwe an het Riegmèer. De schèuper lag op de hilte, baoven zien schaopen, en snurkte zie mooiste melodigie. Hij had het drok had. Hij had de hiele dag in ‘t veld ewest, en was daornao nog wat leste uurties in de leste straolen van het zomerzunnegie bezig ewest mit de staldeuren. Ze stunden eschoerd te wachten op de neie varfe. De schaopen en wat geiten lagen en stunden tegen menaar an, mèuken de kauwe flink warm en benauwd mit hèur aosem. De kiepen van de schèuper zaten op de rikken, in de hoek van de kauwe. De deuren stunden lös, mit een paar plaanken der veur, zodat de koelte van de aovend de benauwdigheid wat weg kun nemen. En zodat de vos zien gaank kun gaon……..
Oonze vos wöcht tut het eerdedonker was, daor in de kauwe, onder de hoge bomen die het leste locht van starren en maone wegnèumen. Mit zien an het duuster ewende vossenogen zag ie de veier kiepen van de schèuper op hum wachten. Hij krèup geruusloos naor de kauwe, bèug het drèuge grös zoe veurzichtig bij dat het niet brèuk en kraakte, dèud zien eerste stappen op de mest, kromde hum um de spieren in zien achterpoten flink an te kunnen spannen, sprunk…. en vlèug mit zien kop tegen de plaanke mit geriedschap. De varfe, de grote grune busse mit varfe, stroomde aover zien lief. Hoe hard ie ok weglèup, hoe die ok rolde in het grös, en hoe vake de vos hum ok probeerde te wassen in dat ellendige water, waor ie toch al zoe’n hèkel an had….. der veraanderde niks. Hij was zoe gruun as grös.
Hij bleef dat ok toen de zunne weer opkwaamp. Het viene was zoe mooi, zoe mooi, en zoe vol van veugels, ongedierte en aander lekkers, en daor lèup tut spot en schaande van alle aandere vossen een grune vos tussen de bentepollen. Tut ie hum ummedreide, mit een vurige gleenstering in zien venienige vosseogen. “Ik kome net uut de hemel”, zei die, “ik bin deur God anesteld as Heere van het viene. Ik bin de Heere van ‘t Oosterveld, van de Wolfskoelen tut de Riest. En ie bint mien volk, ie magt mij dienen……” Eerst waren ze veraldereerd, maor toen bèugen alle vossen vol eerbied veur de Heere van het viene. En de vossen vertelden het an de inten en de knienen, en an de schaopen van de schèuper, en an al het gedierte en ongedierte wat er nog meer aover de velden en het viene zwörf. “Der is een Heere van ‘t viene an esteld deur de Heere van d’hemel”, gunk het rond. Aoveral vandaon kwamen ze naor de vosseburcht bij het Bosmèer, diep in ‘t viene, waor Heer Vos zien domicilie höld. Ere wie ere toekomp, en Heere Vos komp alle ere toe, want wele wet wat er gebeurt as ze dat niet dèuden dachten ze. Het neis gunk aover alle velden, vienen en bossen. Toen der ok een grote oerosbolle opdèuk, wur die an esteld tut Heer Vos zien adjudant. Op de rogge van de bolle reisde Heere Vos waor ie gaon wol. En iederiene bracht hum het lekkerste èten, of offerde humzöllef op, um de mage van Heere Vos te dienen.
Toen ie niks had, was ie op zuuk naor alles, en was vergèten. Toen ie alles had, miste die zien moe, maor wat mus ie? Hij kun toch niet zomaor naor het hol van zien moe gaon, en zeggen: Moe, kiek hier bin ik, ik mis oe zo…… Vanof de rogge van de dikke bolle rèup ie een paar vossen bij hum en zie: “Loop hard naor mien moe en zeg hèur: oen zeune is de Heere van ‘t viene worden. En neem hèur mit, laot hèur drekte bij mij komen” De vossen gungen op stap, en vunden moe vos bij ‘t Mèer, waor de dikste inten waren. “Mien zeune Heere van ‘t viene”, zei moe vos, “en hoe gedrag ie hum dan as Heere van ‘t viene?”
De mieste vossen hölden hèur bek dichte. Ien van de vossen, vermagerd en doodmeui, blafte moevos toe: “Nou, a’k eerlijk mutte wèzen, het is er niet bèter op eworden in ‘t Oosterveld. Oen zeune speult de baos aover alles wat in zien buurte komp. Hij lig de hiele dag in het zunnegie, giet allint deur ‘t veld op de rogge van een bolle, en lat hum alles bringen wat ie vrèten wil. Het beste van het beste is nog niet goed genog. De vossen jaagt hèur dood, der is haoste gien inte en gien doeve meer aover, hij bemuit hum aoveral mit. Hij is wel een veurname kerel, maor ie weet nooit waj an hum hebt, wij magt het minne wark veur hum doen, en hij hangt oons al tieden de kèel uut.”. De aandere vossen wollen de vos mit de lösse tonge nog de bek snoeren, maor het was al te late. Moe wus genog. “Zeg maor tegen die grunige vos dat ie mien zeune niet kan wèzen. Die is aans groot eworden. As het mien zeune wel is, zal ie hum aans mutten gedragen!”
De bosschoppers gungen terugge naor de vosseburcht. Ze gungen niet naor de grunige vos, ze gungen mit menaar en mit nog een stel aandere vossen in een hoekie zitten jaanken. “Luster es, jonges, wij zit mit een bedrieger op escheept. De Heere van ‘t viene komp niet uut de hemel, die komp gewoon bij het Mèer mit de dikste inten weg. Hij kan hielemaole niet grunig wèzen, want zien moe is net zoe rood as oons. Een hiel gewoon vossie. En zien eigen moe wil hun niet kennen, want hij was vrogger hiel aans. Toen ie geboren wur, was ie net zoe’n gewoon vossie as wij mit menaar…..” Ze zaten te bedèenken wat ze mussen doen. Ze dörfden niks te doen, want as ze ‘t mis hadden, wat dan? Dan zulden ze deur de Heere van ‘t viene an epakt worden. En as ze geliek hadden? Dan kunden ze hum anpakken?
Een olde vos wus raod: “Weej nog van lest, toen de jager in ‘t veld was? Hij schèut ien van oons, die jaankend störf. En alle vossen die dat heurden, gungen mitjaanken, want as iene vos jaankt, gaot d’aandern zonder der bij nao te dèenken net zoe hard mitjaanken. De jager zal der zo wel weer wèzen. As wij bij de vossenburcht blieft, dan zal ie daor iene van oons te pakken nemen. En as ie wat aans schöt, dan blas ie op d’hoorn, as ie weer naor uus giet. Wij wacht gewoon tut ie iene schöt, of wij wacht op d’hoorn, en dan jaanke wij mit alle locht in oonze longen. As de Heere van ‘t viene een gewone vos is, jaankt ie mit. En as ie niet jaankt, is ie baos aover alles wat wij ziet. En dan hebbe wij niks edaone, want wij kunden natuurlijk niet aans as jaanken veur alle vossen die hij al eraakt had.”
Zo mus het gaon, zeiden de vossen tegen menaar. En toen later de jager in ‘t veld kwaamp, en niks aans kun schieten as een paar inten, toen gunk ie naor huus mit an zien rieme de zielloze lichamen van een paar mooie wilde vliegers. Op de Riegshoogte stund de jager wat te drinken bij een boom. Veur ie naor huus gunk, zette ie zien hoorn an de mond, en blèus zoe hard, dat het deurdrung van de Wolfskoelen tut de Braombarg, en van de Hilligenboom tut wied achter de leste plassen achter het Bosmèer. In de vossenburcht begunde de olde vos te jaanken en te jaanken. Alle vossen jaankten mit. De ‘Heere van ‘t viene’ wur wakker uut zien middagslaopie en veur ie deur had wat hum aoverkwaamp, jaankte ie net zoe hard as alle aandere vossen. Want zo had de natuur het hum eleerd. En zien moe.
De vossen in de burcht schrouwden alles bij menaar. “Bedrieger, oplichter, ie bint een gewone vos! Ie bint net zo geboren as wij, en ie wilt aover oons de baos speulen? Ie bint niet de Heere van ‘t viene, ie bint net zoe goed een bediende van de Heere as wij allemaole!” En de vossen beten hum in de starte, tut ie opsprunk en de vossenburcht uutvluchtte. En de dikke bolle jèug hum nao, de hoorns lege an de grond, um hum vaste te prikken an de grond. Toen ie zien macht aover iederiene kwied was, was ie minder as alle aandere vossen, umdat ie hèur niet wol dienen, toen ie hèur baos was. Allint zien, moe, die zöcht hum op, en zorgde veur hum, tut de rui alle grunigheid had laoten vallen, en zien mooie rooie bontjassie weer baoven kwaamp. In die neie wereld, waor gien Heere van ‘t viene meer was, en gieniene hum zonder grunige jasse meer kende, vönk ie weer inten veur humzöllef. Het viene was zoe mooi, zoe mooi, en het jaor daorop weer zoe vol van veugels, ongedierte en aander lekkers, dat een vos in het Stienbarger Oosterveld maor ien ding miste um hum niet in de hemel te wanen: ‘t eiwige lèemt. Ere wie ere toekwaamp, en het was hum niet meer toe evölen. Maor hij was bliede mit alles wat ie had……
Het was in de donkere dagen van 1643. Op het Huus in Echten zat een olde vrouwe bij de heerd. Ze borduurde een marklappie veur een kleinkiend, en zat daorbij in gedachten verzunken in het vuur te staren. Hèur zeune zat bij hèur. Zij was uut verteld, en hij was uut elusterd. Ze zaten samen stille, want er was niet veule meer te zeggen. Woorden schèuten te korte, en dat net op een dag dat zoeveule woorden neudig waren, want er mus van alles eregeld worden. “Ik mut maor es an het schrieven, moe”, zei de jonkerel. “Vaar hef oons zoeveule nao elèuten waor a’k bliede mit bin, en zoeveule waor a’k niet wus wa’k der mit musse. Ik mut zien schulden maor es betalen, en mit zien dood bint zien ruzies ok weg. Laot ze maor mit hum in de kelder blieven. Ik mut maor es kieken hoe ik het weer liek kan maken mit zien olde kameraoden. Ik hebbe genog an zien titels en de havezate. De Heere mak het oons makkelijker dan ik dachte” En ie stund, en die winter weid’er een neie wiend aover Echten, en het hoge viene in het Oosterveld.